________________
મનન માધુરી
,
જૈનદશનની અનેક વાતને વૈજ્ઞાનિક દષ્ટિ સાત્વિક તથા રસમય શૈલીયે સમજાવતી આ લેખમાળા કલ્યાણનું અનેરું આકર્ષણ છે. સવ કોઈ આ લેખમાળાને નિયમિત વાંચતા રહે એ અમારો આગ્રહ છે.
૭
આ જગતમાં જે કાંઈ સુખ છે. સખના ઉપાશ્રય, શાસ્ત્રો, સંધ વગેરે પણ અરિહંતોના કારણભૂત જે કાંઈ શુભ પ્રવૃત્તિ-સત્કાર્યો થઈ રહેલાં કરિણેજ છે. માટે જગતમાં જે કાંઈ શુભ છે તે
અરિહં તેના લીધે જ છે. અરિહંતપણાની પ્રાપ્તિની છે, તે બધું તીર્થ કરદેવને લીધે જ છે. જગતના છો જે કાંઈ સુખ મેળવી રહ્યાં છે, તેમાં ઉપકાર શ્રી
સામગ્રી પણ તીર્થ કરો જ આપે છે. તીર્થ અને તેના તીર્થકર ભગવંતોનો જ છે. સુખ પુણ્ય કર્મના ઉદયથી
પ્રતીક ઉપદેશ વિના સર્જાતા નથી. ઉપદેશ આપવા મળે છે. પુણ્ય બંધ શુભ પ્રવૃત્તિથી થાય છે. સમ્પ્રવૃત્તિ
માટે જે પુણ્યબળ જોઈએ તે અરિહંત પાસે જ છે. શુભ અધ્યવસાયથી થાય છે હવે જીવને એ શુભ
માટે આજે આપણે જે કાંઈ સાધના કરી શકીએ અવ્યવસાય શાથી થાય ? અનાદિ કાળના અસદભ્યા
છીએ, સુખ મેળવી શકીએ છીએ, શાતાનો અનુભવ સથી, મલીનવાસનાઓના જોરથી જીવ કુદરતી રીતે
કરી શકીએ છીએ, એ બધાયમાં અરિહતેને ઉપકાર છે, જ પાપ કરવાની વૃત્તિવાળો છે. એ સ્થિતિમાં એને
એ સદા સ્મૃતિપથમાં રહેવું જોઈએ. આવડો મટે ઉત્તમ શ્રેયપ્રવત્તિ કરવાની વૃત્તિ સહજ રીતે જાગે
જેમનો ઉપકાર છે તેમને ભૂલી જઈને, એને સ્વીકાર એવું છે જ નહિ. નિસર્ગ સમ્યક્ત્વવાળાને પણ
ન કરીને કોઈપણ આત્મા ઉન્નતિના પંથે ગતિ કરી પૂર્વ જન્મોમાં અધિગમ જોઈએ. સમગ્ર ભવચક્રમાં
શકતું નથી. આત્મવિકાસના માર્ગે આગળ વધવા એક પણ અધિગમ વિના જ સમ્યફ પામીને મોક્ષ
માટે સત્યના સ્વીકારની, ઉપકારી પ્રત્યે નમ્રતા અને જનારા જીવોની સંખ્યા મરૂદેવા માતાની જેમ વિરલ
કૃતજ્ઞતાભાવની, અનુપકારી અને અપકારી પ્રત્યે અને તેમને પણ સમવસરણની ઋદ્ધિના દર્શન રૂપી
મધ્યસ્થતા, અને ઉદાસીનતા કેળવવાની પહેલી શરત અધિગમ તે હતો જ. છવ શ્રેયપ્રવૃત્તિ કરવા અધિ
છે, એ વિના કષાયમંદતા, અંતર્મુખતા તથા બીજા ગમથી જ પ્રેરાય છે. પાપ માટે આલંબનની જરૂર તેવા જ આધ્યાત્મિક સદ્દગુણોની પ્રાપ્તિ થતી નથી. પડતી નથી. અથવા પાપના આલંબનથી તે જગત સંપૂર્ણ અધઃપતન કેમ નહિ? ભરેલું જ છે. પુણ્ય ઉપદેશ વિના થતું નથી. ઉપદેશ પ્રન-આ જગત અધઃપતનને માર્ગે જતું દેખાય માટે વચનની શક્તિ જોઇએ. સિદ્ધાતે અશરીરી છે, છતાં તેનું Total) સંપૂર્ણ અધ:પતન કેમ નથી છે. ઉપદેશ ન આપી શકે, ઉપદેશ અરિહંત જ આપે. થઈ જતું ? અંશે અંશે પણ શુભ ભાવનાઓ, શુભ એએ પોતાના વચનાતિશયને કારણે અનેક જીવને પ્રત્તિઓ ટકી રહે છે, એ શાથી ? ઉપદેશ આપી સત્યવૃત્તિમાં જોડી શકે છે. જગતમાં સમાધાન-શરીરમાં જ્યાં સુધી જીવ છે, ત્યાં મેક્ષમાર્ગ, અને એ માર્ગના પ્રતીકો-મંદિર, મૂર્તિ, સુધી એ શરીરમાં કોઈ ઠેકાણે બગાડો થાય છે કે
