________________
૧૩૪: સંસાર ચાલ્યું જાય છે? પુરેપુરો વિશ્વાસ હતો કે ઋધિદા સર્વથા નિર્દોષ છે તે બીજું શું કરી શકે? તે ફુલની ચાદર બિછાવેલી છતાં હું એના મૃત્યુને રોકી શક્યો નહિં. મારા કર્ત- થયા પર ન ગઈ; ત્યાં ને ત્યાં બેસી રહી. એનું હૈયું વ્યને બજાવી શકયો નહિ. મારા આ મોટામાં મોટા રડી રહ્યું હતું. અપરાધનું પ્રાયશ્ચિત મારે જ કરવાનું રહેશે. તું કનકરથ ઋષિકત્તાની મધુર સ્મૃતિઓ યાદ કરતે નિશ્ચિંત રહે.”
બેસી રહ્યો. આટલું કહી યુવરાજ ઉભે થયો અને શયના- -- અમારકાળે તે બહાર નીકળી ગયો. ગારમાં આંટા મારવા માંડ્યો.
રમણએ પિતાની સખીને આ વાત કહી અને - આજ પહેલી રાતે જ રૂક્ષ્મણીને આવી કારમી સખીએ તરત મહાદેવી વાસુલા પાસે જઈને આ પળે મળશે એવી તેણે ક૯૫ના સરખી યે નહોતી કરી વાત જણાવી. તે ઉભી થઈ ગઈ અને વિચારમગ્ન દશામાં આંટા આ વાત સાંભળીને દેવી વાસુલાને ભારે દુઃખ મારતા સ્વામી પાસે જઈ તેના બંને ચરણ પકડી
થયું. તેમણે મહારાજાને વાત કરી અને મહારાજા લેતાં બેલીઃ “નાથ.'.
તરત જ યુવરાજ કનકર પાસે આવ્યા. દેવી, હું તારો દેષ નથી જેતે, તું આરામ કર.
- એ વખતે કનકરથ સ્નાનાદિથી નિવૃત્ત થઈ સુઈ રહે.
તાપસકુમાર સાથે વાતો કરતો બેઠો હતો. પિતાના આપ ?” .
પુજ્ય શ્વસુરને આવેલા જોતાં જ કનકરથ એકદમ કનકરથ હસ્યો અને હસતાં હસતાં બેઃ “જે.
ઉભો થઈ ગયો અને નમન કરતાં બોલ્યાઃ “પધારો.” દિવસથી ઋષિદત્તા ગઈ છે. તે દિવસથી નિદ્રાએ
મહારાજાએ એક આસન પર બેઠક લેતાં કહ્યું: મારી સાથે રૂસણાં લીધાં છે, અને મને નિદ્રામાં નહિ
“આયુષ્યમાન, મારી પુત્રી વતી હું આપની ક્ષમા પણુ જાગવામાં આનંદ મળે છે. તું સૂઈ જા. તારે એક વાત કદી ભૂલવાની નથી કે આપણે કેવળ
માગું છું. અમને આ અંગેની કશી માહિતી નથી..
ડીવાર પહેલાં જ રૂક્ષ્મણીની સખીએ સઘળી વાત દુનિયાની નજરે જ પતિપત્ની છીએ.'
કહી ત્યારે અમને ખબર પડી. યુવરાજ રૂક્ષ્મણીએ રૂક્ષ્મણીની આંખમાંથી આંસુ ખરી રહ્યાં હતાં. ગંભીર ભૂલ કરી છે એનો ભારાથી ઇન્કાર થઈ શકે રૂપ અને યૌવનની સુરખી જાણે કરમાઈ ગઈ હતી. એમ નથી. પરંતુ આ ભૂલનું આવું પરિણામ આવશે તેણે કરુણ નજરે સ્વામી સામે જોયું.
તેવી તેની સમજ શકિત નહોતી. હું અત્યારે જ - યુવરાજે રૂક્ષ્મણીના બંને હાથ વચ્ચેથી પોતાના સુલસા યાગિનીને બોલાવું છું અને તેણે કરેલા આવા પગ છોડાવીને કહ્યું: “રૂક્ષ્મણી, હું બહાર ચાલ્યો જઉ ખતરનાક કાર્યની શિક્ષા કરૂં છું. તે બરાબર નહિં ગણાય. તું દુરાગ્રહનો ત્યાગ કરીને યુવરાજે કહ્યું: મહારાજ, આપની કન્યાને હું શપ્યામાં સૂઈ જા. મારી ચિંતા કરીશ નહિ. કોઈ દોષ જોતો નથી. એણે તો લાગણીવશ બનીને
આટલું કહીને યુવરાજ કનકરથ એક આસન જ સુલસાની સહાય લીધી છે. પણ ખરો દેવ તે પર બેસી ગયે.
મારો છે. એનું પ્રાયશ્ચિત મારે કરવાનું છે.” સાથે આવેલા તાપસપુત્રના સહવાસથી તે કંઈક “મહારાજકુમાર, આપનો પણ કોઈ દોષ નથી. આનંદમાં આવી ગયા હતા પણ આજ આ બધું કર્મસયેગે જે બનવાનું હતું તે બની ગયું છે. યાદ કરીને તેનું ચિત્ત વ્યથિત બની ગયું હતું. ગુનેગારને હું જ શિક્ષા કરીશ. સુલતાને આજ ને
રૂક્ષ્મણીના હૃદયને ભારે આઘાત લાગ્યો. પણ આજ શિરચ્છેદ થશે.”
