________________
૧૨૬ . મનન અને ચિંતન : બહારથી મેળવવાને માટે આપણે ગમે તેટલા રની નિવૃત્તિ થઈ જાય છે અને પરમાનંદની માર્ગો લઈએ. પ્રયત્ન કરીયે, નાના પ્રકારના પ્રાપ્તિ થાય છે. ભેગ ભેગવીએ અને જગતના દરેકે દરેક સ્થળમાં બોળીએ તે પણ તે આપણને મળનાર
જેમ મેલું દર્પણ યથાર્થ પ્રતિબિંબ ગ્રહણ નથી, કારણ કે જ્યાં તે છે જ નહિં ત્યાંથી તે કરી શકતું નથી તેમ અશુદ્ધ અંતઃકરણમાં પર કેવી રીતે મળી શકે? એને માટે તે મનુષ્ય માન દ મ રીતન્યને સાક્ષાત્કાર થતું નથી. જે પ્રમાણમાં પોતાના બાહ્ય ભેગની ઈચ્છા
વિષય ભેગમાં આસકત અંતઃકરણ અશુદ્ધ છે અને વાસનાઓને સંયમમાં રાખી અંતરાત્માના
અને તેનાથી અનાસકત શબ્દ છે. પ્રચુર અભ્યાઆદેશ પ્રમાણે વતે છે, તેટલા જ પ્રમાણમાં તે
સશીલ દેષ દૃષ્ટિથી જ મન ભેગમાંથી વિરક્ત સત્ય-આનંદ અને યથાર્થ શાંતિ અનભવી થાય છે માટે સાધકે વારંવાર ભેગમાં દેશ
દષ્ટિ કરવી જોઈએ. શકે છે. એમ કરવાને બદલે મનુષ્ય જેટલા દા' પ્રમાણમાં વાસનાઓના આદેશ પ્રમાણે તે ખાવાપીવાની વસ્તુઓ શુદ્ધ અને સાત્વિક છે તેટલા પ્રમાણમાં તેઓ અધિક રેગી-દુ:ખી હોવી જોઈએ. મિતાહાર, અને સંયમપૂર્વક તેને અને અસંતેષી જ બને છે.
ઉપગ કરવું જોઈએ. - સુખ અને શાંતિ.
સરચારિત્ર, શાંત, સંયમ, અને સદાયારયુક્ત જેમ ઝાંઝવાના જળથી તૃષા છીપવાને જીવન, દીર્ઘ આયુ અને વિપુલ યશ મેળવી સંભવ નથી. તેમ અસ્થિર પદાર્થોથી તૃપ્તિ શક છે. અને સુખને અસંભવ છે. સુખ અને તૃપ્તિ તે
સુખની ચાવી. સ્થિર વસ્તુથી જ મળી શકે છે. આ દેહાદિ
Some fellow travels the world in સંસાર તે ચલાચલીને મેળે છે. કેઈ જન્મ
search of happiness. Wher it is within છે, કેઈ મરે છે. કેઈ હસે છે, તે કઈ રડે છે કઈ લે છે તે કઈ આપે છે, છતાં મૂઢ પુરુષ
the reach of eneryone. A contented અસ્થિર પદાર્થોને સ્થિર માની તેનાથી સુખ લેવા
mind confers happiness, upon all.
Happiness does not consiot in things માટે દેડે છે. ઠેકર ખાય છે, રડે છે, બૂમે પાડે છે, તો પણ મને રથ પૂર્ણ થતા નથી અને
but in moughts. હાથ ઘસતે રહી જાય છે. એ જ મોટું આશ્ચય છે. સુખ પૌદ્ગલિક વસ્તુ કે બાહા માન સન્માન
વિવેકી સાધક પુરુષ પિતાના દેહ સહિત પ્રાપ્તિમાં નથી. મોટા રાજમહેલમાં વસનારને સર્વ પદાર્થોને ક્ષણભંગુર સમજી તેમાં આસ- સુખે ઉંઘ આવતી નથી. સુખ તે અંતરને કત થતું નથી. જે સમયે વિવેકી પુરુષને સર્વ વિષય છે. વિચારને વિષય છે. અંતર-માનસને આત્મામય જ જણાઈ જાય છે તે વખતે તે વિષય છે. પ્રાપ્તિના આનંદ કરતાં ત્યાગને ક્યા કારણોથી કેને જુએ? અભેદ દષ્ટિવાળા આનંદ વધારે જબરે છે. લેતાં આવડે તે આ પ્રાજ્ઞ પુરુષને શેક અને મેહ શી રીતે થઈ શકે? સુખ પ્રત્યેક પ્રાણીને સહેલાઈથી મળી શકે તેમ અભેદ દષ્ટિવાળા મનુષ્ય નિર્ભય છે. તેનામાં છે. તેમાં શરત એક જ છે કે પોતાની વર્તમાન સ્વભાવથી જ સમતા-શાંતિ, વૈરાગ્ય, નિશ્ચિન્તતા, સ્થિતિમાં સંતોષ માનવો. સાદું જીવન જીવવાના. શમ-દમ તિતીક્ષા, વિવેક, સંતેષ, ક્ષમા, દયા કેડ સેવવા અને વિચારધારા ઉગ્ય રાખવી. વગેરે દિવ્ય ગુણે આવી જાય છે જેનાથી સંસા- સુખને આધાર મનના વલણ ઉપર છે,
