________________
શાસન બંધારણનાં મૂળતર
પં શ્રી પ્રભુદાસ બેચરદાસ પારેખ “જનશાસન સંસ્થા વિષેની મહત્ત્વની વિચારણ” એ શિષકતને લેખકશ્રીને એક લેખ મત પયુષણાંકનાં ૪૦૭ પિજ પર પ્રસિધ્ધ થયેલ, તેના અનુસંધાનમાં આ લેખ અહિં પ્રસિદ્ધ થાય છે. જૈનશાસનનાં તથા કોઈપણ શાસન સંસ્થાના મૂળભૂત તત્વો વિષે આ લેખ ઉપયોગી પ્રકાશ પાથરે છે.
(૯).
. ૧. શ્રી શાસન સંસ્થાના બંધારણનું મૂળ, કરી છે. અને મોટા ખર્ચે શિક્ષણ આપીને કેટલાક પ્રભુની આજ્ઞા, ઉત્સર્ગ, અપવાદ, મિથુન, વગેરે પ્રકારની દેશના કેટલાક લોકોને લોકશાસન માટે તૈયાર કરીને આજ્ઞા છે. અનુયાયીઓના મત ઉપર બંધારણને તેઓને ઉપયોગ કરે છે. આધાર નથી. અનુયાયિઓના આજ્ઞાનુસાર અભિપ્રાયને સ્થાન છે. પરંતુ અંગત મતને સ્થાન નથી.
૬. તેમ કરવામાં ન આવે તો આજ્ઞાપ્રધાન
શાસનથી તેઓને વધારે લાભ ન મળે. અનુયાયીઓ સભ્ય કે સદસ્ય નથી. અનુયાયી ઉપાસક, શિષ્યો છે. તેથી તેઓના અંગત મતને ૭. લેકશાસનનું નેતૃત્વ તેઓનું હોવાથી આજ્ઞા સ્થાન ન હોય, એ સ્વાભાવિક છે.
-શાસન તુટી પડતાં તમામ માનવેના તમામ પ્રકારના
જીવન તો ઉપર સંપૂર્ણ રીતે તેઓને કાબુ, સત્તા, ૨. શ્રી તીર્થકર મહાજનોની આજ્ઞામાં શ્રી
માલીકી, અધિકાર, સ્થાપિત થતા જાય આ સૂક્ષ્મ ગણધર, આચાર્યો, વગેરે મહાજને તેમના પ્રતિ-. અને ભયંકર રહસ્ય આજ્ઞા-શાસન ઉઠાડી દઈ નિધિઓ સમજવાં તેઓની આજ્ઞામાં અન્ય સાધુ લોકશાસન સ્થાપવામાં રહેલું છે. -સાધ્વી મહાજને...
તેમની આજ્ઞામાં સ્થાનિક શ્રાવક, શ્રાવિકા. ૮. આજ્ઞાપ્રધાન વ્યવરથામાં યોગ્યતા પ્રમાણે મહાજનો, અને તેઓની આજ્ઞામાં સ્થાનિક ગામે, ઘટતા રતિ સૌનું કલ્યાણ ગાઠવા
ધટતી રીતે સૌનું કલ્યાણ ગોઠવાયેલું છે. ત્યારે લોકઅને શહેરના અનુયાયીને દોરવણી આપનારા નગર. શાસન વ્યવસ્થામાં માત્ર કામચલાઉ અને દેખાવ શેઠ, જગતશેઠે, અને સંધાગ્રણીઓ વગેરે; ચક્રવતી પુરતું છે. અને તેમાં બીજી પ્રજાઓ અને ઘણાં પશુ રાજા, શરાફો, અને સમાજ તથા કુટુંબના અગ્રેસરો વગેરે જીવોના અકલ્યાણ સાથે; પરિણામે એક જ ઈત્યાદિ.
પ્રજાનો સ્વાર્થ ગોઠવાયેલો છે, તેથી ભવિષ્યમાં તે આ પ્રમાણે ઉપરથી પ્રતિનિધિત્વ ગોઠવાયેલું છે. જે પ્રજા જગતમાં રહેતી થાય. બીજી પ્રજાઓની લગજેથી મહાપુરૂષોએ ઉત્તમ સિદ્ધિ પ્રાપ્તિ કર્યા પછી
ભગ સીધી કે આડકતરી થડી કે ઘણી હિંસા જ તેને બીજાને લાભ આપવા શાસન સ્થાપીને વિનિયોગ,
ચાલુ હોય. કરવામાં આવ્યું છે. તેનો અમલ ધર્મગુરુ વગેરે દરેક આ ઉપરથી શાસન એટલે બંધારણીય વ્યવમહાજનો કરાવે છે. જેમાં નિઃસ્વાર્થભાવે સર્વનું સ્થા તંત્ર એ મુખ્ય અર્થ નક્કી થાય છે. કલ્યાણ સમાયેલું છે. સર્વાપણાથી ગોઠવાયેલી એ વ્યવસ્થા જ એવી છે, -તે પ્રમાણે વર્તવાથી બીજા
બીજા શાસન દે વચ્ચે વિન્ન કરે છતાં એકંદર સર્વનું હિતજ થાય. ૧. રાજ્ય-શાસન, આર્થિક-શાસન, સામાજિક પિતાના એકના જ અંગત સ્વાર્થ માટે જગતની શાસન અને સર્ણ ?
શાસન અને સંપૂર્ણ માનવી પ્રજાના શાસનો પણ ગારી પ્રજાએ લોકશાસન ડેમોક્રેસીની વ્યવસ્થા વ્યાપક આજ્ઞા ઉપર નિર્ભર હોવાથી તેઓના સંચાલકોને
' ખસેડીને લોક-શાસન નામે બહારનું શાસન પ્રવેશા
