________________
"
કલ્યાણ : એકટોબર ૧૯૬૦ : ૫૯
તળે માનવ માંસનો એક તાજો ટુકડો પડયો હતો. કારણે તું સત્યથી બેખબર રહ્યો હોય !હવે આપણે | મહારાજાએ યુવરાજ સામે કરડી નજરે જોઈને નીચે જઈએ અને આ માંસનો ટૂકડે કયા કમ પ્રશ્ન કર્યો; “કનકરથ, આ શું છે?
ભાગીને છે તે તપાસીએ.” કહી મહારાજા તરત
પાછા વૈળ્યા. - “બાપુ આ અંગે અમે કશું જાણતા નથી. રોજ સવારે આ રીતે માસને એક ટુકડો મળી
એની પાછળ યુવરાજ અને મહામંત્રી પણ આવે છે.”
શયનખંડની બહાર નીકળ્યા. ' તે પછી આ વાત તે આજ સુધી કેમ
ઋષિદત્તા ગંભીર વિચારો સાથે દિમૂઢ બનીને ન કહી ?”
ત્યાં ને ત્યાં ઉભી રહી. એના મોઢા પર દેખાતા “આવું દુષ્ટ કૃત્ય કોણ કરી જાય છે અને
લેહીના ડાઘ સ્વચ્છ કરવાનું પણ તેને યાદ ન આવ્યું. કેવી રીતે કરે છે તે જાણવાનો હું પ્રયત્ન કરતે હતો.'
એક પરિચારિકા અંદર આવી અને જેને ચહેરો
હંમેશ સધ: પ્રસ્કુરિત શતદલ સમો લાગતો હતો તે હં...' કહીને મહારાજાએ ઋષિદત્તા સામે
ઋષિદત્તાને કરમાયેલા વદને ઉભેલી જોઈને દાસી જોયું અને કહ્યું: “તમારૂં મોઢું દર્પણમાં જઈ
પ્રથમ તો અચકાણી. પછી મૃદુ સ્વરે બોલી: યે ! મોઢાપર લેહીના ડાઘ છે કે નહીં ?”
મહાદેવી...' | ઋષિદત્તાએ વિનમ્ર સ્વરે કહ્યું: “બાપુજી આ
| ઋષિદત્તાએ ભાવહીન નજરે દાસી સામે જોયું. રીતે હંમેશા મારૂ મોઢું લેહીથી ખરડાયેલું હોય છે.
દાસીથી બોલાઈ જવાયું : “મહાદેવી દાંતમાંથી રકતમને ખબર પણ નથી પડતી કે આમ કેમ
શ્રાવ થયો હોય એમ લાગે છે.” બનતું હશે !' ' “જુઓ, તમે મારાં પુત્રવધૂ છે. તમે જે કંઈ
“એહ!' કહીને ઋષિદત્તા તરત સ્નાનગૃહ તરફ ગઈ.'
તેના મનમાં અનેક વિચારો આવી રહ્યા હતા. પોતે સત્ય હોય તે કહી દો...”
આ હત્યાઓથી સાવ અનભિજ્ઞ છે...મોઢાપર લોહીના કૃપાવતાર, મેં જીવનમાં કદી અસત્યને આશ્રય
ડાધ કોણ કરી જાય છે અને માનવમાંસનો ટુકડો લીધે નથી હું સત્ય કહું છું કે આ અંગે હું કશું
એશિકા તળે કોણ મૂકી જાય છે એ પ્રશ્ન આજ જાણતી નથી.”
પણુ ગાઢ અંધકાર જેવો જ રહ્યો છે. જીવનમાં મહામંત્રીએ મહારાજા સામે જોઈને કહ્યું : કદી કોઈનો અપરાધ કર્યાનું યાદ નથી. કોઈનું મન મહારાજ ! આપણે પ્રથમ કોઇની હત્યા થઈ છે કે દુભવ્યાનું પણ સ્મરણ નથી. તે પછી આમ કોણ નહિં તેની તપાસ કરાવીએ.”
કરતું હશે ? શું પૂર્વ ભવની કોઈ શત્રુતા હશે ? હા...' કહીને મહારાજાએ ઋષિદત્તા સામે આ અંગે હું કશું જાણતી નથી. મહારાજાને સત્ય જોઈને કહ્યું : “ પુત્રી, આજ સૂર્યોદય પછી બે ઘટિ. વાત શું કહેવી ? જે વસ્તુનો ખ્યાલ નથી અથવા કામાં તમારે સત્ય હકિકત જાહેર કરવાની છે. આ સંશય પણ નથી તે વસ્તુ કઈ રીતે કહેવી ? , રાજાજ્ઞા છે.”
આવા અનેક વિચારો વચ્ચે સપડાયેલી ઋષિ* ઋષિદત્તાએ પોતાના સ્વામી સામે એક નજર દત્તાએ મોટું જોઈને સ્વચ્છ કર્યું. ત્યાર પછી તે નીચે કરી. કનકરથે કહ્યું: “પિતાજી, આપની પુત્રવધૂ ગંગા જવા તૈયાર થઈ. જેવી નિર્મળ અને પવિત્ર છે.
' હજી તે પિતાના ખંડમાંથી બહાર નીકળે તે * ન્યાય અને તપાસમાં લાગણીને મહત્વ ન પહેલા જ એક પરિચારિકાએ આવીને કહ્યું : “ મહાહેવું જોઈએ. સંભવ છે કે પત્ની પ્રત્યેના મોહના દેવી, ગજબ થઈ ગયો.”
