Jain_Satyaprakash 1950 02

Author(s): Jaindharm Satyaprakash Samiti - Ahmedabad
Publisher: Jaindharm Satyaprakash Samiti Ahmedabad

Page 5

ઈતિહાસના અજવાળે
[ ૧૦૭ કર્મગ્રંથના અભ્યાસીને ઉપરના બનાવ અંગે તાણાવાણું મેળવતાં કંઈ જ આશ્ચર્ય નહીં ઉદ્દભવે. પૂર્વનું વેર ભગવાઈ રહેવાથી ચેસણુ રાણીની વાત પર શ્રદ્ધા બેઠી અને કાણિક જમતાં જમતાં , આ સર્વ “મોહનીય ' કર્મની ચેષ્ટા છે. બીજી બાજુ શ્રેણિકને થયું કે પુત્રના હાથે મરવું એ કરતાં આપઘાત કાં ન કરે? એ પાછળ આયુષ્ય કમની પૂર્ણતાનાં દર્શન લાધે છે. આમ સુખદ પ્રસંગ માટે પ્રયાસ અફળ બને છે! અજાતશત્રુને આઘાત એ સજજ લાગે છે કે કેમે કરી એ ભુલાતું નથી અને એ કારણે રાજગૃહથી ચંપામાં રાજધાની ફેરવાય છે. બૌદ્ધ સાહિત્યમાં ઉપરને પ્રસંગ વર્ણવતાં કહેવાયું છે કે અશોકચંદ્ર કણિકે પિતાને વાત કર્યો અને એ કામ ચાકચ મુનિના ભત્રિજા દેવદત્તની શિખવણીથી કર્યું. દેવદત્ત બુદ્ધ ભગવાનના વચનોને સ્વીકારતો નહોતો અને તેમના પ્રતિસ્પધી મતપ્રચારમાં આગેવાન હતો. એ અંગે જે વિગત નેધાઈ છે તે અપ્રસ્તુત હોવાથી એમાં ઊંડા ઉતરવા કરતાં વિન્સેન્ટ સાહેબના નિમ્ન શબ્દ ભારતવર્ષના તેમજ એની બહારના હરકોઈ લેખકે ધ્યાનમાં રાખવા જેવા છે, કે જેના પરથી ઉભય દન જુદાં હતાં એ વાત સ્પષ્ટ થાય છેઃ
There seems to be no doubt that both Vardhamana Ma. havira, the founder of the Systeeme known as Jainism and Qau. tama, the last Buddha, the founder of Buddisum as known to later ages, were preaching in Magadha during the reign of Bimbisara, although it is difficult to recoucile traditional detes.
આગળ જતાં બૌદ્ધ સંપ્રદાયના ગ્રંથમાં કણિકને બુદ્ધદેવ પાસે માફી માંગતો પ્રસંબ જોઈ, તેઓ જાવે છે કે ભગવંત મહાવીર પછી થોડા વર્ષે બુદ્ધદેવ કાળધર્મ પામ્યા. આ ગણુના ભૂલભરેલી છે અને ઉભય દર્શનના ગ્રંથમાં કેટલાક બનાવો એવી રીતે સંઘરાયેલા છે કે જેના પરથી એ વહેતી થઈ છે. હર્ષની વાત એ છે કે એ પાછળ પરિશ્રમ સેવી મુનિ શ્રી કલ્યાણુવિજયજીએ જુદા જુદા ઇતિહાસની સંખ્યાબંધ કરી સાંધો “જેન કાળગણના”. નામક ગ્રંથ તૈયાર કરી આપે છે ને ઉપરનું મંતવ્ય ભૂલભર્યું સાબિત કર્યું છે. પહેલાં કાલધર્મ પામનાર બુદ્ધદેવ હતા. પુરાતત્વવિદ વિદ્વાનોએ પણ મુનિશ્રીના મંતવ્યને સ્વીકાર્યું છે. ભગવાન મહાવીર બુદ્ધદેવ કરતાં વહેલાં નિર્વાણ પામ્યા એવી લેવાયા પ્રવર્તવામાં એક અન્ય પ્રસંગ પણ જવાબદાર છે. પુરાતત્ત્વવેત્તા પં. કયાણવિજયજી પણ પોતાના “શ્રમણ ભગવાન મહાવીર ' નામક હિંદી પુસ્તકમાં પૃ૪. ૧૩૮માં શ્રમણ ભગવાન મહાવીરની બિમારી અંગે જે વર્ણન આપે છે તેને ઉપયોગ લોકવાયકામાં થયો જણાય છે. ગોશાલકને ભગવત પર તેજોલેસ્યા મુકવાનો પ્રસંગ જાણીતું છે. એથી ભગવંતને લોહીવા અને અતિસારની બિમારી છ માસ પર્વત રાની ને શ્રીકલ્પસૂત્ર'માં ૫ણું કરેલી છે. એથી ભગવંતની કાયા એટલી હદે નિસ્તેજ બની હતી કે કેટલાક અનુભવી ચિકિત્સકનું એવું માનવું હતું કે, “ભગવાન મહાવીર હવે લાંબુ જીવે નહીં. સાકાષ્ટક ચય નજીક માલુકાકચ્છમાં ધ્યાન કરી રહેલા મુનિ સિંહને આ વાતની ખબર પડી, એ સાંભળતાં જ તેમનું ધ્યાન તૂટી ગયું. એ સહજ વિચારવા લાગ્યા કે ભગવાનને છ મહિનાથી પિત્તવર છે અને એ સાથે લેહીના ઝાઠા પણ થાય છે,