Jain_Satyaprakash 1949 10

Author(s): Jaindharm Satyaprakash Samiti - Ahmedabad
Publisher: Jaindharm Satyaprakash Samiti Ahmedabad

Page 6

શ્રી જેન સત્યપ્રકાશ
[ વર્ષ ૧૫ કે ગ્રંશે એ તે સાંસ્કૃતિક ઇતિહાસના સીમાસ્તંભો છે, એ વિના ઇતિહાસની આટલી સિદ્ધિ ક્યાંથી સાંપડત?
મૂર્તિવાદમાં નહિ માનનારા ભાઈઓને અમે પૂછીએ છીએ કે, તમારી સંસ્કૃતિને ઈતિહાસ છે? એ કયાંથી શરુ થયો એનું કંઈ પ્રમાણ છે? અને સંસ્કૃતિના વારસદારોને પ્રેરણા પમાડે એવી પૂર્વ કાલીન ગૌરવગાથા શેમાં ભરી પડી છે? એને ઉત્તર તો પાછા એ ભંડારના ગ્રંથ રત્નોમાંથી જ શોધવો પડશે ને?
બૌદ્ધ રોમન સંસ્કૃતિને વિનાશ થયો પણ એ સંસ્કૃતિઓ એક સમયે હતી એની જાણુ આપણને કયાંથી થઈ આવી? મતલબ કે, કોઈ પણ સંસ્કૃતિને વિનાશ એના મંદિર કે શિપ-સ્થાપત્યને કારણે નથી થતો. ઊલટું, મંદિર કે મૂર્તિ નહિ માનનાર વર્ગની સંસ્કૃતિ અલ્પજીવી હોય છે એને ઈતિહાસ શોધવા જવું પડે એમ નથી.
અંતમાં અમે એટલું જણાવીએ કે, કોઈ પણ રાષ્ટ્ર કે ધર્મ પિતાના પ્રતીકેની જે કપના અને આલેખન કરે છેએ બધાં તે તે સંસ્કૃતિનાં સૂચક સ્વરૂપ છે. એ સ્વરૂપની રક્ષા પાછળ સંસ્કૃતિનું પોષણ અને સંવર્ધન થયા કરે છે અને લોકમાં ધાર્મિકતાને પ્રવાહ ચાલુ રહે છે. સમભાવ, ત્યાગ અને તપશ્ચર્યાની સાથોસાથ મંદિર, મૂર્તિ કે ગ્રંથો પણ સંસ્કૃતિનાં અંગે જ છે. એને કોઈ પણ ઈતિહાસકાર ઉવેખી ન શકે.
સાંપ્રજ્ઞયિકતાના નામે જેનધર્મ પ્રત્યે આટલી સૂગ ? અમદાવાદમાંથી પ્રગટ થતા “ગુજરાત સમાચાર' દૈનિકના તા. ૧૪-૯-૪૯ ને બુધનારના અંકના ચેથા પાને છપાયેલ “સાહિત્ય અને સંસ્કાર' વિભાગના આદેશને ' શીર્ષક લખાણ પ્રત્યે અમે સર્વ કઈ સાહિત્યપ્રિય મહાનુભાવોનું અને ખાસ કરીને જેને સાહિત્ય પ્રત્યે અભિરુચિ ધરાવનાર વિદ્વાનોનું ધ્યાન દોરીએ છીએ. પ્રસ્તુત લખાણુમાં મુંબઈના ભારતીય વિદ્યાભવન હસ્તકની સિંઘી જૈન ગ્રંથમાલાના ૨૫ મા ગ્રંથાંક તરીકે એક મહિના પહેલાં પ્રકાશિત થયેલ અને પ્રાધ્યાપક ડો. અમૃતલાલ સવચંદ ગોપાણીએ સંપાદિત કરેલ શ્રી મહેશ્વરસૂરિકૃતિ પ્રાકૃત ભાષાની “જ્ઞાનપંચમીકથા " ને લઈને કેટલુંક “આદિલન' જગવવામાં આવ્યું છે. આ લખાણુના લેખકે એના ત્રણ વિભાગો પાડયા છે. પહેલા વિભાગમાં પ્રાકૃત સાહિત્ય વગેરે સંબંધમાં અનેક વિલક્ષણ વિધાનો કરવામાં આવ્યાં છે; બીજા વિભાગમાં ગ્રંથને બહુ જ સંક્ષિપ્ત પરિચય આપતાં ગ્રંથના સંપાદકનાં કેટલાંક મંતવ્યોનો વિરોધ કરીને સંપાદકને “સાંપ્રદાયિક દૃષ્ટિવાળા નો ઈલકાબ આપવામાં આવ્યા છે; અને સમગ્ર લખાણની આદધી કરતાં વધુ જગ્યા રોકતા ત્રીજા વિભાગમાં સંપાદકની વિસ્તૃત પ્રસ્તાવનામાંથી ગ્રંથમાંનાં કેટલાંક સુભાષિત, એના અનુવાદ સાથે, ઉદ્દધત કરવામાં બાવ્યાં છે.
પ્રસ્તુત લખાણના બીજા અને ત્રીજા વિભાગમાં કેટલીક વિવાદાસ્પદ વાત કહેવામાં આવી હોવા છતાં એને પહેલો વિભાગ બહુ જ વિલક્ષણ વિધાનોથી ભરેલો છે એટલે એ વિભાગમાંનું લખાણ અક્ષરશઃ અહીં ઉદ્દત કરીએ છીએ.