Jain_Satyaprakash 1949 10

Author(s): Jaindharm Satyaprakash Samiti - Ahmedabad
Publisher: Jaindharm Satyaprakash Samiti Ahmedabad

Page 11

લાખ અને કાંટા
આજે વાચના ખૂબ વિકાસ થઈ રહ્યો છે;. એમાં જૈનોનું પણ સ્થાન છે. આ વામયમાં કેટલું કે ભતુ બૂરુ' પણ આવે છે, જેની જાણકારી સહુ કંઈ માટે જરૂરી છે. એ દૃષ્ટિએ આ વિભાગ ખાલવામાં આવ્યા છે. આશા છે કે, કાર્યની પાસે કઈ પણ માહિતી આવે તેા જરૂર માકલી આપે.
મુંબઈથી પ્રસિદ્ધ થતા સુપ્રસિદ્ધ સાપ્તાહિક ‘લિસ્ટ્રેટેડ વીકલી 'ના ૨૭ ઓટાખર, ૧૯૪૯ના અંકમાં અજમેરના એક સુંદર સ્થાપત્યનું ચિત્ર આપવામાં આવ્યું છેઃ એ સ્થાપત્યનું નામ છે ‘ અઢાઈ દિનકા પડા.' એની નીચે નોંધ કરતાં જણાવ્યું છે, કે આના નામ પ્રમાણે એવી કિંવદન્તી છે કે, એ ૬૦ કલાકમાં બાંધવામાં આવ્યુ હતુ. આ સ્થાપત્ય વિષે ઝીણવટથી નિરીક્ષણ કરતાં એમ લાગે છે, કે મૂળ આ જૈન કાલેજ ( શાળા ) હશે, જે લગભગ ૧૧૫૩માં બાંધવામાં આવી હશે. ઈ. સ. ૧૧૯૨ માં અક્ ધાનાએ એને નાશ કર્યાં તે લગભગ આઠ વર્ષ પછી કુતુષુદ્દીને એની મસ્જિદ બનાવી. અનેક સ્થ’ભાવલિવાળા ગગૃહની આગળ સાત ભારે વજનદાર થાંભલા સૂકી આ મસ્જિદ અનાવવામાં આવી છે, જે પશુ આજે છ હાલતમાં છે. છતાં તેની પ્રાચીન કારીગરી હજી પણ દીસી આવે છે.
ગુજરાતના મશહૂર શિપીએ-સામપુરા માાણા વિષે ને તેમની નષ્ટ થતી પ્રણાલિકા વિષે લખતાં જાણીતા ઇતિહાસનુ શ્રી. રત્નમણિરાવ તેમના નવા ચ સામનાથ 'માં લખે છે કે—
“ ટોવ અને વૈષ્ણવ મંદિશ બાંધનારા તા આજે છે જ નહિ. જે બધાવે છે, તે માાં નાનાં મદિરા અધાવે છે......એટલે શિપ જાણનારને જે થેઢુ ઉત્તેજન આજે અળી રહ્યુ' છે, તે માત્ર જૈતાએ જ માપ્યું છે અને સેામપુરાએની એ કળાને કાંઈક અશે આજ સુધી જીવતી રાખી હાય તા એનું માન જેનાને છે. જતાએ પ્રાચીન શિપમે ઉત્તેજન આપતાં આજે બ્રાં નવાં મદિરા ાંખ્યાં છે. અને મેવાડમાં રાણકપુર, સાદડી વગેરેના જીર્ણોદ્ધારમાં સામપુરા શિલ્પીઓને રાખ્યા હતા, એવી હકીકત મળે છે. ”
ઉપરના પુસ્તકમાં સામનાથ પાટણમાં આવેલા એક જૈન મંદિર ષિષે તે નીચે મુજબ ઉલ્લેખ કરે છે—
“સામનાથ પાટણમાં જુમા મસ્જિદની ઉત્તરે એક જુનુ... અને સારુ પામનાથનુ જૈન મંદિર ધરાની વચ્ચે આવી ગયુ છે અને અંદર પશુ ધર થઈ ગયાં ડ્રાય એમ જણાય છે. આ મંદિરમાં ભીતા ભરીને રહેઠાણુ અનાવ્યાં છે, અને તે ખૂબ ગંદાં ને અધારાં છે, એમ કઝીન્સ કરેલું વર્ચુન કહે છે, પરંતુ આજે એની કેવી સ્થિતિ છે તેની ખબર મળી શકી નથી. “
3