Jain_Satyaprakash 1949 10

Author(s): Jaindharm Satyaprakash Samiti - Ahmedabad
Publisher: Jaindharm Satyaprakash Samiti Ahmedabad

Page 9

પ્રતીકાર ને પ્રત્યુત્તર પ્રાકૃત સાહિત્ય માટે લેખકે આટલું જે કંઈ લખ્યું છે તેના કરતાં પણ એની વધુ આકરી આલોચના કરવામાં આવે તો તેમાં જરૂર થઈ શકે, પણ આ રીતે ટીકા કરવામાં કલમને રમતી મૂકનાર લેખકને આપણે એટલું તે જરૂર પૂછી શકીએ કે ભાઈ ! આ બધી વાતો જાણે આપે સમગ્ર પ્રાકૃત સાહિત્યનું સંપૂર્ણ પાન કરી જઈને લખી હોય એવી છટાથી લખી છે; પણ આપણો પ્રાકૃત સાહિત્યને સાચો અભ્યાસ કેટલો એ જણાવવાની-જાહેર કરવાની આપનામાં હિંમત છે ? અને નહિ તે તે આજે સરકાર મેટામાં મોટા પ્રધાનનાં ખાનગીમાં ખાનગી દફતરની વાત જાણવાને દાવો કરતા શેરીના સામાન્ય બડાઈખોર માનવી જેટલું જ આપનું મહત્ત્વ ગણાય. મે—િમાથા વગરની વાત લખવી હોય તો તે આટલેથી શા માટે અટકવું? કલમ અને કાગળ પિતે કયાં ના પાડવાનાં છે?
(૩) આ પછી આવે છે હેમચંદ્રાચાર્ય અને જૈન સાહિત્યનો વાર.
શ્રી હેમચંદ્રાચાર્યના સાહિત્ય માટે લેખક લખે છે કે “કોઈ પણ પૂર્વગ્રહ વિના કહી શકાય કે કલિકાલસર્વજ્ઞ હેમચંદ્રના ગ્રંથામાં પણ મૌલિકતા કેટલી છે તે એક સવાલ છે.” મૌલિક્તા કોને કહેવી એના શાસ્ત્રીય વિવાદમાં ન ઊતરતાં આપણે લેખકને એટલું જ પૂછીએ કે આપે હેમચંદ્રનું સમગ્ર સાહિત્ય વાંચ્યા પછી જ આ વિધાન કર્યું છે કે મનમમતી કલ્પનાથી? બાકી પિતાની જાતને પૂર્વગ્રહમુક્ત કહેવી એ તો પિતાના હાથની જ વાત છે ને! * સમગ્ર જૈન સાહિત્ય પણ લેખકની કૃપાપ્રસાદી(I)થી બાકાત નથી રહી શકવું. એ માટે તેમણે લખ્યું છે કે, સર્જકબળ કે દ્રષ્ટાનું અભિનવ તત્વદર્શન જૈન તેમજ પ્રાત સાહિત્યમાં સંસ્કૃતના મુકાબલે અલ્પ છે. પણ લેખકે આ લખતાં પહેલાં એટલું જાણી લીધું હેત કે જેના સાહિત્ય પ્રાકૃત ભાષામાં જેટલું રચાયું છે તેના કરતાં જરા પણ ઓછું સંસ્કૃત ભાષામાં રચાયું નથી, તેમજ જૈનેતર સંત ગ્રંથના વિકાસમાં પણ જૈન વિદ્વાનોએ નેધપાત્ર ફાળો આપ્યો છે, તો તેઓ આવું વિધાન ભાગ્યે જ કરવા પ્રેરાત.
(૪) અને લેખકે એક વાત તો ભારે રમૂજ ઉત્પન્ન થાય એવી લખી છે. તેમણે લખ્યું છે કે, “આ વસ્તુને સ્વીકાર જૈન સાહિત્યના સાંપ્રદાયિક દષ્ટિવાળા અભ્યાસીઓ ન કરે તે સ્વાભાવિક છે, પણ તટસ્થરીતે જેનાર સત્યપ્રિયે તો તેમ જ કહેવું રહ્યું.” આ તો ફરિયાદી પણ પોતે અને ન્યાયધીશ પણ પિતે જેવી વાત થઈ જે લેખકની વાત માને તે તટસ્થ અને સત્યપ્રિય; અને તેમની વાત ન માને તે સાંપ્રદાયિક દૃષ્ટિવાળા !! આ વિધાન માટે તે લેખકને શું કહીએ
જૈનધર્મ પ્રત્યે સાંપ્રદાયિક દષ્ટિના નામે આવી કરડી અને અવળી નજર રાખનાર લેખકનું નામ આપણે જાણી શક્યા હોત તે પુરુષ વિશ્વાસે વચનવિશ્વાસ’ એ નીતિવાકય મુજબ આપને જરૂર કંઇક ધરપત થાત પણ એ થઈ શકયું નથી એ દિલ ગીરીની બીના છે.
અને વધુ દિલગીરીની બીના તો એ છે કે ચર્ચાપત્રના રૂપમાં પણ જે ન શોભી શકે એવું તેમજ અસત્ય વિધાન અને અતિવિધાનેથી ભરેલું આ લખાણ “ગુજરાત સમાચાર ' જેવા પત્રના “સાહિત્ય અને સંસ્કાર” વિભાગમાં (ભલે “આંદોલતે રૂપે ” પણ) સ્થાન પામ્યું છે. અમે ગુજરાત સમાચારના તંત્રીશ્રીને વિનવીએ છીએ અમે ઉપર લખેલ