Jain_Satyaprakash 1949 10

Author(s): Jaindharm Satyaprakash Samiti - Ahmedabad
Publisher: Jaindharm Satyaprakash Samiti Ahmedabad

Page 8

શ્રી જેને સત્યપ્રકાશ
[ વર્ષ ૧૫ લેખની શરૂઆતમાં જ સંસ્કૃત અને પ્રાકૃતના ઝઘડાને ઉલેખ કરીને, જાણે લેખકે સંસ્કૃતનું પદ ઊંચું રાખવાનું બીડું ઝડપ્યું હોય એ રીતે, સંસ્કૃત સાહિત્યની મહત્તા અને પ્રાકૃત સાહિત્યની અપતાનું ગાન કર્યું છે. પણ જેનેએ આ બે ભાષાઓમાં કદી હરીફાઈ યોજી નથી; એટલું જ નહીં પણ એ બન્ને ભાષાઓને પોતપોતાની રીતે વિકસવા દેવામાં પોતાને પૂરેપૂરો સહયોગ આપે છે એ વાત જૈન સાહિત્યના ઈતિહાસના અભ્યાસીના ખ્યાલમાં તરત જ આવી જાય એવી છે.
લેખક એક સ્થળે લખે છે કે, કેટલુંક સાચું પ્રાકૃત સાહિત્ય જેના તરફથી આજે મળે છે. આમાં લેખકે “સાચું” વિશેષણ વાપરીને “બિટાપ્રાકૃત સાહિત્યને નિર્દેશ આડકતરી રીતે કર્યો છે તે તેમના અંતરની પ્રાકૃત પ્રત્યેની વૃત્તિ ઉપર સારો એવો પ્રકાશ પાડે છે.
વળી આળ લેખક લખે છે કે, “પ્રાકૃત સાહિત્યના વિદ્વાને પ્રાકૃત પ્રત્યેના તેમના પ્રેમને કારણે પ્રાકૃત સાહિત્યમાં સાહિત્યતન અતિશયોક્તિભર્યો ખ્યાલ આપી દે છે.” આને અર્થ તે એ થયો કે પ્રાકૃત સાહિત્યના વિદ્વાનોને અભિપ્રાય અને પ્રાકૃતમાં થડક ચંચુપાત કરનાર લેખકને અભિપ્રાય વજૂદવાળે. કેવી અજબ વાત !
પ્રાકૃત સાહિત્યમાં ઉચ્ચ સાહિત્યતત્તે ન જ હોઈ શકે એ માટે અભિપ્રાય બાંધીને જ લેખકે પ્રાકૃત ભાષાની મુલવણી કરવાનું કામ આરંગ્યું છે અને છતાં તેઓ પિતાને પૂર્વગ્રહથી મુક્ત અને તટસ્થરીતે જનાર સત્યપ્રિય તરીકે ઓળખાવે છે એ ભાર મજાની વાત બની છે. એક માત્ર જૈન સંપ્રદાયને હલકે પાડવાના આવેશમાં લેખકે પિતાની જાતને કેવી ખરાબ રીતે રજૂ કરી છે?
લેખકને પ્રાકૃત સાહિત્યમાં ઉચ્ચ સાહિત્યતત્વ હેવા સામે જેટલો વધે છે તેટલું જ વધે એમને પ્રાકૃત સાહિત્યને ઈતિહાસના પ્રમાણભૂત ગ્રંથ તરીકે સ્વીકારવા સામે છે. પણ આ તે “પાડાના વાંકે પખાલીને માર મારવા જેવી વાત થઈ! વિદ્વાને પ્રાકૃત ગ્રંથનું અતિહાસિક મહત્ત્વ સ્વીકારે એમાં પ્રાકૃત સાહિત્યને પોતાને શે દેશ? અને વળી જૈન શ્રીમતની મદદથી જૈન સાહિત્યના કેટલાક “ત્રીજી કેટીના ” સંસ્કૃત પ્રાકૃત ગ્રંથો પ્રગટ થાય તે વાત પણ લેખકને અણગમતી થઈ પડી છે. આ વાત પણ કોઈના વાંકે કોઈને સજા કરવા જેવી ગણાય. જૈનેતર સાહિત્યના પ્રથમ કાટીના ગ્રંથ મદદના અભાવે પ્રગટ ન થાય એ પણ જેને અને જૈન સાહિત્યનો વાંક ! પણ જે લેખક મહાશયને એ વાતને ખ્યાલ હેત કે અનેક જૈન વિદ્વાનોએ જૈનેતર સંસ્કૃત ગ્રંથ ઉપર અપૂર્વ એવી ટીકાઓની રચના કરીને એ મૂળ ગ્રંથનું ગૌરવ વધારવામાં પોતાને કીમતી ફાળો આપ્યો છે તો તેઓ આવું લીલું લખાણ લખતાં પહેલાં હજારવાર વિચાર કરી જેત પણ એમને તો જૈન સંપ્રદાય પ્રત્યે એવી સૂગ વ્યાપી ગઈ છે કે તેઓ બીજી કશી વાતનો વિચાર જ નથી કરી શકળ્યા. ઉપરના લખાણુમાંનાં “ત્રીજી કેટીના” એ શબ્દના સ્થાને એ અર્થના અંગ્રેજી શબ્દ “થર્ડ કલાસ' ( Third Class ) મકીએ તો લેખકના મનમાં કેટલી સૂગ ભરેલી છે તે વધુ સ્પષ્ટ થાય છે.
પણ પ્રાકૃત સાહિત્ય પ્રત્યેને લેખકને અણગમો આટલેથી જ કયાં અટકે છે? તેમને તો પ્રાકૃત સાહિત્ય “સૂકા રણ” સમું લાગે છે.