Jain_Satyaprakash 1949 10

Author(s): Jaindharm Satyaprakash Samiti - Ahmedabad
Publisher: Jaindharm Satyaprakash Samiti Ahmedabad

Page 5

કાર 15
પ્રતીકાર ને પ્રત્યુત્તર
“પ્રજાબંધુ' પત્રના ટીકાકારોને પ્રત્યુત્તર અમદાવાદના વંશાવલામાં તા. ૩૦-૮-૪૯ના રોજ શ્રીમાને કસ્તુરભાઈ લાલભાઈ શેઠને, તેમણે ધર્મની કરેલી અનુપમ સેવા બદલ, તેઓશ્રીને માનપત્ર આપવા માટે શ્રી વેતાંબર મૂર્તિપૂજક સમસ્ત જૈન સંઘનો એક ભવ્ય મેળાવડે નગરશેઠ શ્રી વિમલભાઈ માયાભાઈના પ્રમુખપણા હેઠળ યોજવામાં આવ્યો હતો. તેમાં તીર્થો માટે શેઠે પોતાની શક્તિ અને સમયને ભોગ આપી સંઘની જે અજે સેવા બજાવી તે વિશે અનેક વક્તાઓએ પોતપોતાનાં દૃષ્ટિબિંદુઓ રજુ કરી તેમની પ્રશંસા કરી, માનપત્ર આપી તેમનું બહુમાન કર્યું હતું.
શ્રીમાન શેઠે વક્તાઓનાં કથનને નમ્રપણે જવાબ વાળતાં જે વક્તવ્ય રજુ કર્યું હતું તેના વિશે અમદાવાદથી પ્રગટ થતા સાપ્તાહિક “પ્રજાબંધુ” ના તા. ૧૮-૯-૪ના અંકના બારમા પૃષ્ઠ ઉપર “જેને સંસ્કૃતિ શામાં રહેલી છે” એ શીર્ષક હેઠળ એક લાક્ષણિક ઢબની ટીકા પ્રગટ થઈ છે તે તરફ અમે વાચકેનું ધ્યાન દેરીએ છીએ.
એ ટીકાકારના સમગ્ર લખાણને જોતાં તેમણે સંસ્કૃતિના એક તરફી પડખાને સ્પર્શી ચર્ચા કરી છે જેમાં મૂર્તિવાદ પ્રત્યેને તેમનો પ્રગટ રોષ ઠલવાતો હોય એવું સહેજે જમ્ભાઈ આવે છે. અમે એના લાંબા વિવેચનમાં ન ઊતરતાં અહીં એટલું જ જણાવીશું કે, શ્રીયુત કસ્તુરભાઈ શેઠ શ્રમણ સંસ્કૃતના પાયા સ્વરૂપ સમભાવ, ત્યાગ અને તપશ્ચર્યાને લેશ પણ વિરોધ કર્યા સિવાય જેન સંસ્કૃતિનું ઉજવળ ઐતિહાસિક દૃષ્ટિબિંદુ રજુ કર્યું હતું તેમ છતાં પ્રજાબંધુ' ના એ સાહિત્યપ્રિય લેખકને કંઈક વિલક્ષણ વનિ સંભળાયો અને તેનું તેમણે આલેખન કર્યું છે.
શ્રીયુત કસ્તુરભાઈ શેઠે જૈન સંસ્કૃતિનાં વિવિધ અંગો પૈકી તીર્થે, તેનાં શિલ્પસ્થાપત્યો અને જેન ભંડારોમાં રહેલા અલભ્ય અને અમૂલ્ય ગ્રંથરત્નો વગેરેના ડે તલસ્પર્શી અભ્યાસ માત્ર જેનોની નહિ પણ જૈનતરની દષ્ટિએ પણ થવો જોઈએ એવું સૂચન કરતાં સર્વધર્મ સમન્વયની દૃષ્ટિ જે જૈનધર્મના પ્રાણ સ્વરૂપ છે એને ખ્યાલ આ હતે. મંદિર, મૂર્તિ છે, ગ્રંથ વગેરે જનતામાં ધાર્મિકતા પ્રવાહિત રાખવાના અમૂલાં સાધનો છે. સામહિક ધર્મભક્તિ હમેશાં પ્રતીકની શોધ તરફ વળે છે અને તેથી મૂર્તિ અને કળામય શિલ્પવાળાં મંદિરોનું નિર્માણ થાય છે, એ એક હકીકત છે. મંદિર