________________
૩૪
કાનધર્મ વિકાસ.
'
“રાજેલાવતાળામતા િનવિનt in
તેના ચારિ ચઢિચાવવંતિ ન શ” તથા અરિહંત પ્રભુની જેવા બીજા પણ એકાવતારિ જીવોને પાછલા દેવભવમાં અવનકાલે ઉપર જણાવેલા ચિહ્નો ન પ્રકટે એમ સમજવું. અરિહં. તેના પુણ્ય પ્રભાવથી અવન કલ્યાણકના પ્રસંગે દુનિયાના તમામ ભાગોમાં ચાલુ રોગાદિ ઉપદ્રવ-નાશ પામે અને ત્રણ પ્રકારની (પરસ્પર યુદ્ધની પરમાધિમીયે કરેલી, ક્ષેત્રની) પીડાથી પીડાયેલા નારકીના છ પણ ક્ષણ વાર ઉલ્લાસ પામે છે. અને કેન્દ્ર સ્વસ્થાને રહીને તે ભગવતેની અપૂર્વ બહુમાનથી શકસ્તવે (નમુત્થણું વડે) કરી સ્તુતિ કરે છે. આ પ્રસંગે ભાવિ તીર્થકરની માતાઓ સુત્તજાગરા (અડધી જાગતી અને અડધી ઉંઘતી) અવસ્થામાં સ્પષ્ટપણે ગજ-વૃષભ વિગેરે ૧૪ સ્વગ્ને દેખે. જે માતાના પુત્ર ભવિષ્યમાં એક તીર્થકર પદવી જ પામવાના હોય તે ઉપર જણાવ્યા પ્રમાણે શરૂઆતમાં જ ૧૪ સ્વપ્ન સ્પષ્ટ દેખે, એમ સમજવું. પણ જે માતાના પુત્ર ભવિષ્યમાં ચકવતિની પદવી ભેગવીને તીર્થકર થવાના હોય, તે (પ્રભુની જનની) બે વાર ચઉદ સ્વપ્ન દેખે છે. એટલે પહેલાં અસ્પષ્ટપણે સ્વપ્ન દેખે અને પછી સ્પષ્ટ દેખે. જુઓદાખલા તરીકે–આ વત્તમાન ચોવીશીના ૧૬-૧૭–૧૮ મા તીર્થંકરની માતાઓએ બે વાર દેખ્યા હતા. કારણકે તેઓ અનુક્રમે ૧૨ ચક્રિઓ પૈકી પાંચમા-છઠ્ઠા અને સાતમા ચક્રી થઈને પછી તીર્થકર થયા હતા. તથા યદ્યપિ ૧૪ વમોના નામેને જણાવનારી ગાથામાં છેવટે વિમાન અને ભુવન બંને કહ્યા છે તેથી દરેક ભાવિ તીર્થંકર પ્રભુની માતાઓ-તે બેમાંથી એક સ્વપ્ન દેખે એમ સમજવું. એટલે-જે ભાવિ અરિહંત દેવગતિમાંથી ચાવી છેલ્લા ભવે માતાની કુક્ષિમાં અવતરે તેમની માતા વિમાન દેખે અને નરકગતિમાંથી નીકળી માતાની કુક્ષિમાં અવતરે તેમની માતા ભુવન દેખે. ગાથામાં પ્રથમ સ્વમ હાથીનું કહેલ છે, તેનું કારણ એ છે કે–ઘણા દ્રવ્ય અરિહં તેની માતા શરૂઆતમાં હાથીને દેખે છે. પણ એટલું ધ્યાનમાં રાખવું કે-મરૂદેવા માતાએ શરૂઆતમાં બળદનું સ્વપ્ન અને ત્રિશલા (પ્રિયકારિણી અને વિદેહદિના) માતાએ શરૂઆતમાં સિંહનું સ્વપ્ન જોયું હતું. ત્યાર બાદ નિદ્રાનો ત્યાગ કરી વનોને અનુક્રમે યાદ કરી હંસગતિએ કરી પિતાના સ્વામીની પાસે તે બીના કહી અર્થને નિશ્ચય કરી મનમાં આનંદ પામી શયન ઘરમાં આવીને પ્રભુની માતાએ ગર્ભનું રક્ષણ કરે છે. આવતાં ખરાબ સ્વનેને રોકે, યથાશક્તિ દાનાદિ ધર્મને આરાધે અને અપથ્ય આહારદિને ત્યાગ કરે, રાજા સવારે સ્પેન પાઠકોને બેલાવે.
(અપૂર્ણ)
