________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
LELELELELELELELELELELE
પાંચમાં પુરુષાર્થની પ્રધાનતા RRRRRRRRRRRRRRRRRRRRÚ ( લેખકઃ-મુનિરાજીરધરવિજયજી. )
કર્મ અને પુરુષા એ એમાં કાણુ પ્રમલ છે ? એ એક એવા પ્રશ્ન છે કે જેના એકપક્ષી ઉત્તર, ઉત્તર આપનારના હૃદયમાં પણ ચિર’જીવ રહેતા નથી. તેમાં કારણ એ છે કે બન્ને પાત-પાતાના કેન્દ્રમાં પૂરા ખળવાળા છે, એટલે કોઇક વાર કનુ મળ વધી જાય છે તા કાઇ વાર પુરુષાર્થનું ખળ વધી જાય છે. એ એક વાસ્તવ હકીકત છતાં એક રીતે પુરુષાર્થની પ્રધાનતા છે એ પણ સમજવા જેવી વાત છે. ઉન્નતિ અને અવનતિ, ઉદય કે અસ્ત, વિકાસ કે હ્રાસ કર્માનુસાર થાય છે. ભાગ્યવશ માણસની ચડતીપડતી થાય છે વગેરે આપણે ઘણીવાર સાંભળીએ છીએ ને તે સર્વોથા ખાટુ છે એમ પણ ન કહેવાય. પણ ઊધ્વગમન યા અધ:પતનમાં કર્મ કર્યાં નથી.
בתבחבתבבבבחלחלת לחלב
תב
UP
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વિશ્વમાં વિકાસના અને અધ:પાતના સાધના સર્વ સ્થળે છે. કર્મો તે તે સાધનાના સમાગમ કરાવીને ખસી જાય છે-દૂર રહે છે જોયા કરે છે. ક આત્માને નીસરણી પાસે લાવીને મૂકે છે. ચવુ ન ચડવું તે આત્માની મુનસી ઉપર છે. કમ જીવને ખાડાની નજીક લઇ જાય છે. ખાડામાં પડવું ન પડવું તે જીવની જેવી મરજી. કર્મ બળાત્કારે ચડાવતું નથી અને પાડતું પણ નથી.
ચડવા પડવાનુ ખળામળ પણ કર્માધીન છે એમ માનીએ તે પણ તે બળાબળને ફારવવાનું તે। આત્માધીન છે. આત્માની ઇચ્છા વગર સાધનાને ઉપયાગ થઈ શકતા નથી.
विकारहेतौ सति विक्रयन्ते येषां न चेतांसि त एव धीराः ।
વિકારના કારણેા છતાં જેમનાં મન વિકારને પામતા નથી તે જ ધીર પુરુષા છે, તેમાં ધીર પુરુષાને કાઁવશ વિકારના સાધના તેા મળે છે, તે તે સાધનાના ઉપયાગ કરવાનું પણ તેઓમાં પૂરું બળ હેાય છે પણ તેએ પેાતાના સામર્થ્ય થી તેવા અભિલાષા થવા દેતા નથી. અભિલાષને કાષ્ટ્રમાં રાખવાનુ સામર્થ્ય કાંઈ ક થી આવતું નથી, તે તે આત્માની સ્વયંભૂ શક્તિ છે.
ઉપરની હકીકતને માટે આપણે એક એ દૃષ્ટાન્ત જોઇએ.
એક પવિત્ર માણુસ છે. તે એવી સ્થિતિમાં રહે છે કે જે સ્થિતિ તેની વિત્રતાને સુરક્ષિત રાખે છે. છતાં કર્મ વશ કેઇ પ્રસંગે તે એવી સ્થિતિમાં આવી પડે છે જે સ્થિતિમાં તેની પવિત્રતાનું રક્ષણ થવુ દુઃશકય છે. એવી સ્થિતિમાં પણ આત્મબળવાળા માણસ પેાતાની પવિત્રતાને ગમે તે ભાગે સુરક્ષિત રાખી શકે છે. આવી સ્થિતિમાં . જીવન ત્યાગ કરતાં સંતા અને સતીએના વૃત્તાન્ત આ જ વાતને પુષ્ટ કરે છે.
( ૧૧ ) કુંવ
For Private And Personal Use Only
