________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૨૬
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ
" फलं कतकवृक्षस्य यद्व्यम्बुप्रसादकम् ।
,
ન નામદ્રઢળારેય તસ્ય વાર્તા સીતિ | M VI, 67
“ નાત પંચાયસોધનાય Vamanasutra I, I' આ બંને અવતરણે પરથી એ વાત સમર્થિત થાય છે કે તકનાં મૂળ જળની શુદ્ધિ કરવામાં કામ લાગે છે. હેમચન્દ્રસૂરિએ 'નિઘંટુરોષ ( પૃ. ૨૬૨)માં નંચે મુજબ છે ઘ્ર આપ્યું છે. "केतकच्छदनीयोऽम्बुप्रसादनफल: कतः ।
कार्पास्यां तु समुद्रान्ता बदरा तुण्डिकेर्यपि ॥। २०४४ ॥ " જળની શુદ્ધિ
નાયાધમ્મકહ્રા—એ શ્રમણુ ભગવાન મહાવીરસ્વામીના પાંચમા ગણધર સુધ સ્વામીને ાથે રચાયેલાં ખાર અગામાંનું છઠ્ઠું અંગ છે. એના પહેલા સુયકખ( શ્રુતસ્કન્ધ ) ના બારમા અઝય( અધ્યયન )માં ખાઈનું પાણી જે ખૂબ દુગ ધથી ભરપૂર હતું તે જિતશત્રુ રાજાના મંત્રી સુબુદ્ધિએ કેવી રીતે સુગધી અને પીવાલાયક બનાવ્યું તેન કથા અપાઈ છેઃ—— “સુબુદ્ધિએ કુંભારની દુકાનેથી નવા( કારા ) વડાએ મ ંગાવ્યા અને સાકાળે પેલી ખાઇમાંનુ પાણી આ નવા ધડાઓમાં ગળાવ્યું, ગળાવીને નવા ધડઓમાં નોંખાયું અને નંખાત્રા પછી એ ધડાઓને લાંતિ-મુદ્રિત કરાવ્યા એટલે ધડાનાં માંઢાં બંધ કરાવી એના ઉપર રેખા કરાવી-મુદ્રા લગડાવી. આમ થતાં એણે એ ધડાઓને સાત દિવસ અને સાત રાત રાખી મૂકાવ્યા. પછી બીજી વારે નવા ધડામાં એ પાણી ગળાવ્યું અને ગળાવીને નવા ઘડામાં નખાયું, અને તેમાં તાજી રાખ નખાવી એને લાંતિ-મુદ્રિત કર્યાં, અને સાત દિવસ અને રાત રાખી મૂકયા. ત્યારબાદ ત્રીજીવાર એ પાણીને નવા ધડામાં ગળાવી, ભાવી અને એમાં તાજી રાખ નાંખીને મૂકી છાંડ્યા.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
કાતિ ક
આ પ્રમાણે સુબુદ્ધિ આ રીતે વચ્ચે વચ્ચે નક્કી ગળાવતા વચ્ચે વચ્ચે નવા ધડામાં નખ તે અને વચ્ચે વચ્ચે સાત દિવસ ને રાત રાખી મૂકાવતા. આમ સાત અઠવાડિયાં સુધઃ પાણી રાખી મૂકાવા સાતમા સમ્ર ( અઠવાડિયે ) આ પાણી રત્ન જેવુ બન્યું. એ સ્વચ્છ, પૃથ્ય, ઉત્તમ, પલકું અને સ્ફટિકના જેવું નિર્માંળ બન્યું. એના વર્લ્ડ ગધ્ વગેરે આહ્લાદજનક બૂયા. એ ચાખીને આનદ પામેલા સુબુદ્ધિએ એમાં ઉક-સભારીય ડડ નાંખો અને રાજાના લરક્ષકને બોલાવી એ આપ્યુ. એણે રાજાને ભાજનવેળાએ આપ્યું. અભયદેવસૂરિએ આાની ટીકા( પત્ર ૧૭૭ )માં ઉદક–સંભારણીય એટલે ઉદકવાસક - ( અર્થાત્ પાણીને સુગધી બતાવનાર ) એમ કહી વાલક( વાળા ) અને મુરતા એ બેને ઉલ્લેખ કર્યો છે. ‘નાથધમ્મકડા”ના અનુવાદરૂપ ભગવાન મહાવીરની ધ કથા( પૃ. ૯૨ )માં * સુગંધી વાળા,× માય વગેરે ઉદકસભારણીય દ્રવ્યા મેળવ્યાં ' એવા ઉલ્લેખ છે. આ - ઉપરથી જોઇ શકાય છે કે અહીં મૂળમાં જેના ઉલ્લેખ નથી એ બાબત ટીકાને આધારે ભેળવી દેવાઇ છે. આમ આ અનુવાદ મૂળા નિર્ભેળ અનુવાદ નથી.
For Private And Personal Use Only
૧ જીસ્મ ૨ લા. હૈ. પુ. મળ્યાંક ૯૨
* આ શબ્દ રઘુવશ ( સ. ૯, લે. પ૯ અને સ. ૧૫, શ્લો. ૧૯ ) માં વપરાય છે. × • ચીડ ' નામના ધાસને કંદ એવા આને અથ જોડણીકાશમાં અપાયા છે. અહીં શબ્દ પ્રસ્તુત અમાં નાંધાયા નથ.
* વાળા
