________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
1
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૮૨
શ્રી જૈન ધમ પ્રકાશ
[ જ્યેષ્ઠ
પ્રકારના
તે ઉપરાંન પ્રાણીમાં અંતરંગ એક જુદી શક્તિ છે કે જંથી પ્રાણી જુદી રીતે પણ વી શકે છે. ટૂંકામાં દરેક પ્રાણીમાં જે ધ્યેય પ્રાપ્ત કરવાની શક્તિ અને તે માટેની પ્રવૃત્તિ છે તે પ્રાણીમાં શરીરના ભાવિક શુભેા ઉપરાંત તુકા ગુષ્ણેાવાળા તત્ત્વનું અનુમાન કરાવે છે. બીક્ત પ્રાણીઓ કરતાં મનુષ્ય તા ઘણી વાર પાત્તે અમુક ધ્યેય માટે પ્રવૃત્તિ કરે છે તે જાણતા પણ હેાય છે. પરીક્ષામાં પાસ થવું હોય તે અમુક પ્રકારના અભ્યાસ કરવા જોઇએ, તે વિદ્યાર્થી જાણે છે, અને તેથી જ તે પ્રમાણે સતત વાંચન કરે છે.
સંસારમાં દુ:ખ છે, દુઃખનું કારણ કર્મના બંધનો છે, તે કમના ખધને અમુક રહેણીકરણીથી, ધર્મક્રિયા કરવાથી તાડી શકાય છે, મેક્ષ એ જીવનનુ ધ્યેય છે, જે ધ્યેય પ્રાપ્ત કરી શકાય છે. આવા બધા ભવિષ્યના વિચાર, ભવિષ્યના ધ્યેય માટે આગળથી કરવામાં આવતી ક્રિયાઓ બતાવે છે કે માગુસના જીવનમાં ભવિષ્યને વિચાર કરવાની શક્તિ છે. આવી ભવિષ્યમાં તેવાની શક્તિ અને તે માટેની પ્રવૃત્તિ ચિત્વનશક્તિ માગે છે, ચિંતન શકિત પાગલિક ટ્રેડના ધર્મ નથી, પણ અન્ય તત્ત્વ-મન કે આત્માને ધર્મ છે એટલે પ્રાણીમાં ફ્રેંડના ધ ઉપરાંત આત્માના પણ ધર્મ છે.
જેવી રીતે ભવિષ્યના વિચાર કરવાની માસમાં શક્તિ છે તે પ્રમાણે ભૂતકાળના અનુભવ ઉપરથી કળ્યું કે આ ંબ્ય સમજવાની પણ ચાસમાં શિક્ત છે. ભૂતકાળની અસર વર્તમાન કાળમાં જે જે અને તેના ઉપર સતત પડે છે. ઘણું લાંબા વખત પહેલાં મારા જીવનમાં જે જે હકીકતા બની હોય તે મારા વિચાર અને ઇચ્છા ઉપર અસર કરે છે. મે સમેતશિખર કે પાવાપુરીની જાત્રા કરી હાય, તે સ્થળેા જોયા હોય તે તેના નામ સાંભળતા મારા મન ઉપર, બીજા કોઇએ તે સ્થળા ન જોયા હોય તેના કરતાં, જૂદી જ અસર થાય છે. તેનું કારણ એ છે કે- નામેા સાંભળવાની ક્રિયા તા ાતે જણ માટે સરખી જ છે, અંતે જણા એક જ પ્રકારના શબ્દો રાબળે છે, પણ મારા ભૂતકાળના અનુભવથી મારા ઉપર જે અસર થાય છે, તે અસર ભૂતકાળના તેવા અનુભવ વનાના બીજા માણુસ ઉપર થતી નથી. એટલે ભૂતકાળની અસર રા વ્યાપી છે. પ્રત્યેક વત માન કાર્ય અને વિચારને અસર કરે છે આ શક્તિ ભૈતિક દેહમાં ાઇ શકે નહિં, પણ તેથી વ્યતિરિક્ત જીવ જેવા તત્ત્વમાં જ હાઇ શકે.
( અપૂર્ણ)
For Private And Personal Use Only
