________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૮૬
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ
[ જ્યેષ્ઠ
છે છતાં તેમના સંવેગથી કઇ પણ પ્રકારની વિચિત્રતા પ્રગટ થતી નથી; કારણ કે જીવના અરૂપ ગુણ સાથે તેમનું સાધમ્ય છે. એટલે કે તેમાં અરૂપી ગુણુ સરખા છે અને તેથી કરીને જ અનાદિ કાળથી સિંદ્ધાત્મા અને ધર્માસ્તિકાયાદિ અરૂપી દ્રછ્યા સંગેમ હોવા છતાં પણ સિદ્ધીમાં કાઈ પણુ પ્રકારની વિક્રિયા જણાતી નથી. વિકૃત સ્વરૂપ થવાને માટે ગુણાનું વૈધ ખાસ કારણ છે અને તે જીવાસ્તિકાય તથા પુદ્ગલાસ્તિકાયના સોગમાં પણ જણાય છે. તેમાં ગુણભેદ છે-- દ્રમ રૂપી-ચેતન ગી ક્રિય છે ત્યારે પુદગલ દ્રવ્ય રૂપી--અગેતન અને સક્રિય છે; માટે જ બંને ગૈા સમેગ વિચિત્ર *સસારની ઉત્પત્તિનું કારણ છે. સજાતીય દ્રવ્યેાના સંગેગથી વિવિધ પ્રકારની વિચિત્રતા થાય નહિં અનેક સિદ્ધાત્મારૂપે સાતીય જીવ દ્રવ્યાને અનાદિ સમૈગ હોવા છતાં પણું પ્રાપ્ત પણ પ્રકારની વિચિત્રતા થઇ નથી તેવી જ રીતે અીક પુદગલરૂપે સતતીય જીવ દ્રવ્યાના તથા ધાંતિકાયાદિ અજીવ દ્રવ્યેના સયેગથી પશુ કાંઇ વિચિત્રતા જણાતી નથી માટે ગેાના સયેાગથી થવાવાળી વિક્રિયા–વિભાવ દશા ક્ક્ત જીવ છ્યું તથા પુદ્ગલ દ્રવ્યના સયાગથી જ થાય છે.
દ્રશૈાની પ્રધાનતામાં પણ સૌથી શ્રેષ્ઠ ચઢિયાતું આત્મદ્રશ્ય છે, કારણ કે આત્મદ્રશ્ય પોતાને તથા પરને જણાવે છે અને ખીન્ન દ્રવ્યો પરને તે જણાવી શકતાં નથી જ પશુ પેાતાને પણ જણાવી શકતાં નથી; માટે જો આમદ્રવ્ય ન હેાય તે ખીજા બધાય દ્રષ્યેની આકાશપુષ્પ જેવી જ દશા થાય. જો કે આત્મદ્રવ્ય અનેક છે છતાં સ્વરૂપે બધાય એક સરખા છે, તેણે પરપુદ્ગલ દ્રશ્યના સંગેણથી તેના બે ભેદ પડ્યા છે અને તે એક સિદ્ધ અને બીજા સારીના નામથી ઓળખાય છે. જડ સ્વરૂપ કથી મુકાયા આભમે સિદ્ધામાં અગર તો મુદ્દામાં કહેવાય છે. દેહધારી કવળજ્ઞાનીયા શુદ્ધાત્મા અને અશરીરી કેવળજ્ઞાનીયા સિંદ્ધાત્મા તરીકે આળખાય છે, અને જે માટે કર્મથી બંધાયેલા છે તે બુદ્ધાત્મા કજન્મ જન્મ, જરા તથા મરણુ આદિની અવસ્થાએ શેાગવવાને માટે અનેક પ્રકારના શરીરને ધારણ કરવાવાળા સારી આત્મા કહેવાય છે. આત્મા ઉપયોગ રવરૂપવાળા ઢાવાથી તેમનું કામ માત્ર હણવાનુ જ ડાય છે. શુદ્ધાત્મા કેવળજ્ઞાનીયે સ્વાધીનપણે નિરંતર સાચુજ અને સંપૂર્ણ જાણે છે ત્યારે અશુદ્ધાત્માઓ પજ્ઞ-છદ્મરથ હાવાથી પરાધીનપણે પરની મદદથી હણે છે. પર એટલે વૈદલિક વસ્તુને કહેવામાં આવે છે અને તે શાસ્ત્ર તથા ઇંદ્રિયા હાય છે. શાસ્ત્રની મદદ સિવાય કેવળ ઇંદ્રિયાથી નગેલુ પ્રાયઃ સાચું હાતું નથી, શાસ્ત્રથી નણેલું સાચુ પણ્ ય છે અને જૂઠુ પશુ ડેય છે; કારણ કે જ્યાં સુધી સાચુ જાણુવામાં આડું આવતું નગેલ કાસે નહિ ત્યાં સુધી શાસ્ત્રમાં લખેલુ સાચી રીતે સમય નહિ અને ત્યાં સુધી શાસ્ત્રમાં લખેલું સાચું સમજાય નહિં. ત્યાં સુધી ઇંદ્રિયાથી પણ સાચુ જાય નહિ. ઇંદ્રિયો પેતે જડ છે. એટલે તે તે કાંઈ પણ ાણી શકે ન...િ પર ંતુ આત્માનેે જણાવી શકે ખરી પણ તે સજાતીય રૂપી જડના ખાધ કરાવી શકે, અરૂપી ચેતન તથા અચૈતન તેમજ સુક્ષ્મ રૂપી અચેતનને જણાવી શકે નહિં ભા "નીય વસ્તુને આત્મા શાસ્રની ગવર્ડ નણી શકે છે અને તે શકર () } દદ મેળવવા માંખ તથા કાન અત્યંત ઉપયોગી છે. શાસ્ત્ર તથા પ્રક્રિયા આત્માને
For Private And Personal Use Only
