________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
-
-
-
-
-
-
-
-
-1
ક
પ
-
ક
અંક ૮ ]
સંબંધમીમાં પુસ્તકનું જ્ઞાન કહેવાય છે તે પુસ્તકરૂપ કારમાં નાનરૂપ કાર્યને ઉપચાર કરીને .. જ્ઞાન માનવામાં આવે છે. આવી જ રીતે દ્રવ્ય માત્રના ગુણોને કર્યાયિત ભિન્નભિન્ન માં છે, વિજળીના ગોળાને લાઈટ કહેવામાં આવે છે પણ લાઈટ (અજવાળુ)નો વિજળીને છે અને તે વિજળીમાં રહે છે પણ ગોળામાં રહેતું નથી, ગળે ને વિજળીમાં રહેલ્લ ! અજવાળાને પ્રગટ કરવાનું સાધન માત્ર છે. તેમાં અજવાળાનો ઉપચાર કરીને ગેળાને ઝ લાઈટ પણે ઓળખવામાં આવે છે. આ પ્રમાણે વિચાર કરવાથી વ્ય તથા ગુગનો સ્વરૂપ સંબંધ અને કાનો પરર૫ર સંયોગ સંબંધ જોવા મળે છે.
આ બંને પ્રકારના સંબંધમાંથી સંગસંબંધ પ્રધાન છે અને તાદામ્પ-સ્વરૂપ સંબંધ ગૌણ છે. કારણ કે સ્વરૂપ સંબંધ ગુણ-ગુણીનો હોય અને તે આધેય હોવાથી સ્વતંત્રપણે અલગ રહી શકતા નથી પણ પિતાના આધારરૂપ દ્રવ્યમાં રહે છે અર્થાત : તાબામાં ગુણ રહે છે પણ ગુગના તાબામાં દ્રશ્ય રહેતું નથી માટે કહ્યું મુખ્ય છેઅમે એટલા માટે જ છે સ્વતંત્રપણે પરસ્પર એક બીજાની સાથે મળી શકે છે પણ તેની રીતે ગુણો મળી શકતા નથી, દ્રવ્યોનું પરસ્પર મળવું તે સંગસંબંધ કવાયું છે અને તેથી કરીને સચોગને પ્રધાનતા આપી છે. આપણે અને આખું જગતું સંગસંબંધનું પરિગુપ છે. દરેક દર્શકનવાળાઓએ દ્રોને પ્રધાનતા આપીને પ્રથમ તેનું વન હ્યું છે અને ત્યાર પછી તેમની ઓળખાણ કરાવનાર ગુણને વના છે. ગુણનું કામ માત્ર ને ઓળખવાનું હોય છે, બાકી સંસારના દરેક કાર્યોમાં ને જ આગળ પડતો ભાગ લે છે. અને ગુણ દ્રવ્યોની સાથે રહીને કામ કરી શકે છે; એકલા કાંઈ પણ કરી શકતું નથી.
જ્યાં જુઓ ત્યાં ૧ પૃપા માગે છે, ગુણેને કોઈ પણ પુછતું નથી. કેઈપ કામ દ્રવ્યનું નામ ન લેનાં જે ગુણનું નામ લેવાય તે માટે ગુંચવાડે ઉભે થાય છે. ને જવા કરીનું નામ લેવામાં આવે છે ત્યારે તેને ઝટ ઉકેલ આ કાર છે. જેમકે-લાડવી અથવા તે શીરો બોવનાર કોઈ પાસે પીઠાસ મંગાવે ને વિચારમાં પડી જશે કે શું લાવવું ! ગળ લાવતો કે સાકર પણ જયારે તે કહેવામાં આવે કે સાકર વાવો તો ઝટ લઇ આવશે.' કોઈને તાવ આવતો હોય અને તે કાઈ કહે કે કડી દવા પી ને તો તેને સમજાય પડે કે શું પીવું ? પણ કરી માતુ પીવાનું કહેવાથી તરત કરી અને ઉપયોગ કરશે. કામ તથા મીઠાસ ગુણ છે. અને સાકર ના કરી આતુ દ્રવ્ય છે. આ બેમાંથી ગુગી નતુ પણ સમુorrી નથી પણુ દ્રવથી પણ મનાય છે માટે કર્યું પ્રધા છે અને તેમાં વર્ષ આખાય સંસારની લીલા મજાવી છે, બાકી ગાગે તે દમના આશિ! દઇને તેને ઓળખાણ છે. અને દ્ર-૧ * મથી ૫ મામાને અરમાને છે કે જે દ્ર નામથી ઓળખવામાં આવે છે. પ્રમાણે તાત્વિક દૃષ્ટિથી વિચાર કરી ને ૬૧, ગુણ તથા પર્યાય ત્રણે એક જ વસ્તુ છે છતાં કવચિત્ ભિન્ન હોવાથી ભિન્ન નામોથી ઓળખાય છે. •
દરેમ જગતની વિચિત્રના નિતીય દ્રજોના સ યોગથી ઉપન્ન થયેલી છે. એટલે કે ' અરૂપી જન અને રૂપી જીવ આ બંને કોના સંગથી થયેલી વિકૃતિ તે જ ચાર ગન રૂપ સંસાર કહેવાય છે. જો કે અજીવ અરૂપી પણ છે અને તે ધર્માસ્તિકાય, અધર્માસ્તિકાય ? તથા અકાશારિતકામના નામથી ઓળખાય છે અને તે છ દ્રથી ભિન્ન જાતિનાં દ્રવ્ય પણ
For Private And Personal Use Only
