Jain Dharm Prakash 1920 Pustak 036 Ank 07

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 5

પરસ્પર સહાનુભૂતિની જરૂર.
૨૭
आपणी समाजमां अरस्परस सहानुभूति दाखववानी
अनिवार्य जरुर.
(લેખક–સન્મિત્ર કપૂરવિજયજી.) માનંદને વિષય છે કે જેને સમાજમાં પરાપૂર્વથી સાહીવરછલ–સાધમીજને પ્રત્યે વાત્સલ્ય-ભક્તિ કરવાની રીતિ ચાલી આવે છે. કાળક્રમથી જે કે તેની અસલ રીતિ-નીતિમાં માટે તફાવત પડેલો જણાય છે, તે પણ અદ્યાપિ તે પ્રથા ચાલુ રહેલી છે. સમય-સ્થિતિ જોઈ વિચારી ચાલનારા સુજ્ઞ ભાઈ બહેને તેને યથાયોગ્ય લાભ લઈ શકે એમ છે. આપણામાં અત્યારે મોટામાં મોટી ભૂલ એ જેવામાં આવે છે કે આપણે કંઈ સારૂં જાણ્યું-સાંભળ્યું તે તે ગુણ-પ્રમાણમાં સારામાં સારે કરવાની કાળજી રાખવાને બદલે સંખ્યા-પ્રમાણમાં વધારેમાં વધારે કરવા ઈચ્છા રાખીએ છીએ અને એના પરિણામે આપણે આપણા કાર્ય-કર્તવ્યને મૂળ આશય લગભગ વિસરી જઈએ છીએ અથવા એ તરફ દુર્લક્ષ કરીએ છીએ. સંખ્યા-પ્રમાણમાં નાની છતાં ગુણમાં મેટું (સાચા હીરા-રત્ન-મોતી જેવું) અણુમોલું કામ કરવાને બદલે કેવળ સંખ્યા-પ્રમમાં મોટું કામ કરવા જતાં તે પ્રાય અસાર-સાર સત્ત્વ રહિત નીરસ બની જાય છે. તેમ થવા ન પામે એટલા માટે દરેક કર્તવ્ય કર્મ કરતાં યથાગ્ય વિવેક આદરવાની ખાસ જરૂર છે. ગુણમાં વધારે સારે કરવાની ઈચ્છા-સ્પર્ધા પસંદ કરવા જેવી છે, પણ સંખ્યા-પ્રમાણમાં જ વધારે આડંબર ભર્યો ડોળ કરવા જતાં તે નિર્દિષ્ટ ( કરવા ધારેલા) કર્તવ્ય કર્મની ખરી મજા લહેજત-ખુબીને લગભગ લેપ થઈ જાય છે. બહુધા અત્યારે જે યાત્રા, પૂજા, પ્રતિક્રમણ, સામાયિક, પૌષધાદિક સામાન્ય ક્રિયાઓ પ્રવર્તે છે તેમાં એવું જ દ્રષ્ટિગત થાય છે. યથાર્થ વિધિના જાણ અને અંતરલક્ષ (ઉપગ ) સહિત યથાવિધિ યથાયોગ્ય કર્તવ્યને જાતે કરનારા તેમજ અન્ય એગ્ય જનેને તે શાસ્ત્રોકત આચારને ઉપદેશનારા બહુજ વિરલા જણાય છે. બહુ મોટે ભાગ ગતાનગતિકપણે ચાલનારો અને તેની પુષ્ટિ કરનારે લાગે છે, એટલે વર્તમાન શાસનવતી સંઘ-સમાજની સ્થિતિ સંતોષકારક નથી. તેને સુધારવા થોડા પણ સમર્થ શાસનરસિકે ખરા જીગરથી એકતા સાધી પ્રયત્ન કરે તો તે કદાચ કંઈક સુધરવા આશા રહે, પરંતુ તેવા શ્રેષ્ઠ સ્વપર એકાન્ત હિતકર પ્રયત્ન કરવાનું અત્યારે બાજુએ રાખી કેવળ અણછાજતી રીતે એક બીજા ઉપર અંગત આક્ષેપ દિક કરી વ્યર્થ સ્વવીદિકને ક્ષય કરવામાં આવે છે, જેથી અનેક ભવ્ય જનનાં મન દુભાય છે. કઈકને મતિભ્રમ થાય છે. મુગ્ધ જનેમાં તેમજ પંડિત જનોમાં હાંસી પાત્ર તથા ટીકાપાત્ર થવાય છે. સંઘશક્તિને હાસ થતા જાય છે, અને આ બુદ્ધિ