Jain Dharm Prakash 1920 Pustak 036 Ank 07

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 9

શાણા ભાઈ નો લામાં રાખવા યોગ્ય એક અગત્યની સુચના. ર૧૧. શાણું ભાઈબહેનેને લક્ષમાં રાખવા યોગ્ય એક અગત્યની સુચના.
(લેખક સન્મિત્ર કપૂવિજ્યજી !
વિનય ગુણની મહત્વતા.” આપણું જેન સમાજ વિદ્યા-કેળવણમાં ઘણુંજ પછાત છે. તેમાં પણ પુરૂષ વર્ગ કરતાં સ્ત્રીવર્ગમાં તેની વધારે ખામી છે. ખરા જેન તરીકે પોતાનું શું શું કર્તવ્ય છે તે દરેકે દરેક શ્રીમંત કે ગરીબ, વિદ્વાન કે અભણ ગુડ સ્ત્રી પુરૂષે અવશ્ય જાણવું જોઈએ, તે મુખ્યપણે ત્યાગ વૈરાગી અને જ્ઞાની ગુરૂઓ (સાધુ-સારી) ની પાસેથી જાણી શકાય એમ છે; વિનયવડેજ મેળવેલું જ્ઞાન સફળ થાય છે તેથી જ્ઞાન-વિદ્યાના અથભાઈ બહેનોએ ગુરૂજનોને વિનય અવશ્ય કર જોઈએ. વિનય એ એક અજબ જાતિ વશીકરણ છે; એથી ગમે એવા નિ:સ્પૃહી જ્ઞાન જનનું પણ દીલ હરી લેવાય છે. પરંતુ એ વિનય જે સહજ શુદ્ધ ભાવથી કરાય તેજ તે. વડે મેળવેલી વિદ્યાનું યથાર્થ પરિણમન થાય છે, અન્યથા તે તેનું વિપરીત પરિમન પણ થવા પામે છે અથવા તે તે વિદ્યા અફળ થાય છે. પ્રાપ્ત થયેલી વિદ્યાથી જ્યારે સત્યાસત્ય, હિતાહિત, કૃત્યકૃત્ય, ભક્ષ્યાભઢ્ય, પયાપેય, ગમ્યા, ત્યારે જ્યાત્યાજય અને ગુણ દોષને ઠીક વિવેક જાગે અને અસત્ય, અહિત, અકૃત્યાદિકને ત્યાગ કરી, સત્ય હિત કૃત્યાદિકને સ્વીકાર કરાય ત્યારે જ તેની સાર્થકતા–સફળતા કહેવાય. જેમ ઉત્તમ ધાન્ય-બીજ ઉત્તમ ક્ષેત્રમાં યથાવિધિ વાવવામાં આવે તે તેનું અનળ ફળ મેળવે છે તેમ ઉત્તમ વિદ્યા પણ ઉત્તમ પાત્રમાં યથાવિધિ આપવામાં આવે તે તેનું ફળ પણ ઉત્તમ પ્રકારે જ આવી શકે. સમ્યજ્ઞાનથી સભ્ય શ્રદ્ધાસમ્યકત્વ અને તેવડે સમ્યમ્ આચરણ રૂપ ચારિત્ર અને તે ચારિત્રવડે સકળ કર્મક્ષયરૂપ મોક્ષની પ્રાપ્તિ થઈ શકે છે, પરંતુ એ સઘળા ગુણેનું મૂળ વિનય જાણવું. પૂજ્ય ગુણી જને પ્રત્યે ભક્તિ, બહુમાન, સદ્દગુણ સ્તુતિ, દેષ આચ્છાદન અને અનાશાતના એ સઘળા વિનયના પ્રકાર છે. એથી વિપરીત આચરણ તે અવિનય છે. વિનયત અવિનય કરનાર ઉછુંખલ-ઉદ્ધત અને ઉપરોક્ત ઉત્તમ ફળથી વંચિત રહી પરિણામે બહુ દુઃખી થાય છે. જાણી જોઈને દુઃખી થવા (અનંત ગર્ભાવસાદિકનાં અસહ્ય દુઃખ સહવા) કોણ છે? કેઈજ નહીં, તેમ છતાં કાર્ય કારણના નિયમ મુજબ ઉત્તમ જ્ઞાનાદિક યુકત ગુણી જનેને અવિનય–અનાદર ( નિંદા જુ. ગુસાદિક) કરનાર ભભવ દુઃખી થયા વગર રહેતો નથી. તેથી તથા પ્રકારના ગભાવાસાદિક સંબંધી અનંતા દુઃખથી મુક્ત થવા ઈચ્છનારા ભાઈ બહેનોએ સદાસર્વદા સાવધાનપણે ગુણ જનેનો વિનય અવશ્ય કરવું જોઈએ અને જે મુગ્ધ