________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
તેનાથી થઈ શકશે નહિ. સંશય યુક્ત જીવન મુંઝાવી નાખનારૂં છે, કઈ વાત સાચી છે? કયું કાર્ય કરવું ? એને નિર્ણય બુદ્ધિ અનુસાર કરતાં શીખવું જોઈએ. ભલે નિર્ણય ભૂલ ભરેલ હોય તે હરક્ત નહિ. જે માણસ પોતાની બુદ્ધિથી કોઈ વાતને નિર્ણય કરવાનું શીખશે તે નિર્ણય ભૂલ ભરેલો હશે તે પણ તે વાત તેના લક્ષ ઉપર આવતાં ફરી તે તેને સુધારવા પ્રયત્ન કરશે. પણ જે કંઈ પણ નિણર્ય કરી શકશે નહિ તેનાથી જીવનમાં કંઈ પણ કાર્ય થઈ શકવાનું નથી. આ વાત વારંવાર ધ્યાન ઉપર લાવવાનું કારણ એ છે જે જીવન સંશય યુક્ત નહિ ગુજારતાં કઈ પણ ધારણસર જીવન ગુજારવું જોઈએ. સંશયયુક્ત જીવન એ તે ખરેખર પ્રમાદ છે એ વિચાર કરવાથી આપણી ખાત્રી થાય છે.
૩ મિથ્યાત્વ-અનાદિ કાળને જીવ મિથ્યાત્વના સહવાસમાં રહેલો છે. મિથ્યા. ત્વના સહવાસને લીધે તે પુદગલાનંદી બની ગયું છે. તેને આત્મહિત અથવા આત્મઉન્નતિ જેવા વિષયે ગમતા નથી, એટલું જ નહિ પણ તેવી વાત પણ સાંભળવી ગમતી નથી. સત્ય દેવ ગુરૂ અને ધર્મનું ઓળખાણ તેને થતું નથી. ધર્મ જે વિષય કંઈ છે નહિ એમ તે પોતાની માન્યતા મુજબ માની લે છે. કુદેવ ફગર કામ તેને પ્રિય લાગે છે. મિથ્યાત્વના ઘણા ભેદ છે. તે સમજવા જેવા છે. વાસ્તવિક તો આત્મન્નિતિના ઈચ્છકે પ્રથમ મિથ્યાત્વનું સ્વરૂપ સમજી પિતાની
તમાંથી અને પિતાના કુટુંબમાંથી મિથ્યાત્વ કાઢવાનો પ્રયત્ન કરે જોઈએ. જેઓ મિથ્યાત્વને ત્યાગ કરે છે તેઓ જ જૈન ધર્મના આરાધક થવાની યોગ્યતાવાળા થાય છે.
૪-૫ રાગ-દ્વેષ જીવને અષ્ટવિધ કર્મબંધનાં જે કારણે બતાવવામાં આવેલા છે તેમાં રાગ અને દ્વેષ એ મૂળ છે. જ્યાં રાગ દ્વેષ છે ત્યાં કષાય છે, અને
ત્યાં કષાય છે ત્યાં રાગ દ્વેષ છે એમ અરસપરસ કાર્ય કારણ ભાવે તેઓ રહેલા છે. આપણે અહિં જે વિચાર કરવાનો છે તે પ્રમાદના અંગે વિચાર કરવાને છે. પ્રશસ્ત રાગ દ્વેષ કયા પ્રસંગે અનુકરણીય છે એ વાતનો વિચાર અત્રે કરવાનું નથી. જીવને જે અપ્રમત્ત સ્વભાવ છે તેને પ્રગટ થતા અટકાવવામાં પ્રશસ્ત અથવા અ. પ્રશસ્ત બન્ને પ્રકારમાં કાંઈ ભેદ પડતું નથી. જ્યારે સર્વથા એના ઉપર આપણે જીત મેળવીશું ત્યારે જ આપણે આપણું મૂળ સ્વરૂપે પ્રગટ કરી શકવાને સમર્થ થઈશું એમ જ્ઞાનીઓનું કથન છે. એ સવાશે સત્ય છે તેથી અંશે અંશે પણ તેને ઘટાડવાને પ્રયત્ન કરે એ આપણી ફરજ છે.
૬ સ્મૃતિભ્રંશ-યાદદાસ્ત શક્તિની નબળાઈ છે તે ખરેખર નુકશાનકર્તા છે. જ્ઞાન મેળવવામાં અને મેળવેલું જ્ઞાન ટકાવી રાખવામાં યાદદાત શક્તિની
For Private And Personal Use Only
