Jain Dharm Prakash 1915 Pustak 031 Ank 07

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 6

܀
* C?
જૈનધમ પ્રકાશ,
છે કે સમવારસ (શાન્તરસ) ના અર્થ જનાએ તે રા નયને પક્ષપાત રદ્ધિતજ આશ્રય કરવા ચેાગ્ય છે. અર્થાત્ તેમણે નિરપેક્ષપણે કાઇ નયનું ખંડન મન કરવા પ્રવર્ત્તવું નહિ.
नाप्रमाणं प्रमाणं वा सर्वमप्यविशेषितं ॥
विशेषितं प्रमाणं स्यादिति सर्वनयज्ञता ॥ ३ ॥
શાના—સ્યાપદ વગરની સનય વચન પદ્ધત્તિ અપ્રમાણ પણ નથી તેષ પ્રમાણું પણ નથી. તેની તેજ વાત સ્યાત્ પદથી વિશેષિત થાય તો તે પ્રમા ભૂત થાય છે. જેમકે વસ્તુ નિત્ય છે, એ કથન સામાન્ય ( અવિશેષિત ) હોવાથી અપ્રમાણુ નથી તેમ પ્રમાણુ પણ નથી. પણ · સ્થાત્ નિત્ય · એ કથન વિરોષિત હાવાથી પ્રમાણુરૂપ હૈ. તેમજ સ્થાત્ અનિત્ય ” એવુ કથન પણ પ્રમાણભૂત છે. કેમકે દરેક વસ્તુ દ્રવ્યપણે નિત્ય છે તેમજ પર્યાય પણે અનિત્ય પણ છે, જેમ આત્મા દ્રવ્યપણે નિત્ય છે અને મનુષ્યાદિ પર્યાયપણું અનિત્ય છે; એમ પ્રત્યેક વસ્તુ કંચિત્ નિત્યાનિત્ય હૈાઈ શકે છે. એ પ્રમાણે સર્વે નયનું રહસ્ય સમજવાનુ છે. તાત્પર્ય કે એકલા-નિરપેક્ષ (સ્વતંત્ર ) નય પ્રમાણ પણ નથી તેમ અપ્રમાણુ પણ નથી. પણ મીત નયની અપેક્ષાવાળા-સાપેક્ષ નયજ પ્રમાણભૂત થાય છે અને બીજા નયેાના-નય વસ્તાના તદ્દન અનાદર્' કરનાર ‘નઃ નયાભાસ હાવાથી પ્રમાણુ છે, માટેજ સનયાશ્રિતતા શ્રેષ્ઠ છે. ૩
ܐ
लोके सर्वनयज्ञानां ताटस्थ्यं वाप्यनुग्रहः ॥ स्वात्थनयमूढानां स्मयार्तिर्वातिविग्रहः ॥ ४ ॥
હાવા-સ નયજ્ઞ મહુશય પાતે સાપેક્ષ હાવાથી તટસ્થ રહી શકે છે, અથવા અન્યનેાનું સમાધાન કરી શકવાથી ઉપકારક મની શકે છે. પણ પૃથક્--એકાંત-નિરપેક્ષ નયમાં આમવતને તે અહુ'કારજન્ય પીડા અથવા ભારે
લેશ પેદા થાય છે, કેમકે તેવા કઢાયીને સ્વપનું મંડન કરવાનેા અને પરઘનુ ખડન કરવાનો મૃદુષ્ટ ગવ આવે છે . તેમ કરવા જતાં સહેજે કલેશ વહે છે. એવુ લિષ્ટ પિરણામે સાપેક્ષ ષ્ટિવાળા સર્વ નયજ્ઞને કદાપિ આવવાનાસભવ નથી. સ્વપરહિત પશુ એમજ સાધી શકાય છે, ટે સ નયજ્ઞતાજ શ્રેષ્ઠ છે. ૪ श्रेयः सर्वनयज्ञानां विपुलं धर्मवादतः ॥
शुष्क वादाद्विवादाच परेषां तु विपर्ययः ॥ ५॥
3
૧ નિષેધ. ૨ ટાંત-વસ્તુ નિયમેવ (નિત્યજ છે-અનિલ નથીજ.) ૩ સર્વે નયાને સાથે લંબવાપણું,
ફાપણે )