________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પુરાણી વસ્તુઓની શેાધખાળ અને જૈનેાની ફરજ.
નાશ થયેા તે મે ઉપર જણાવ્યુ છે. ખેાદકામ જેમ જેમ થતુ જાય તેમ તેમ દરેક જે રાજ શુ શુ મનતું ચાલ્યું તેની ખારીકે બારીક વિગત નોંધી લેતા જવુ જોઈએ અને તમામ શિલાલેખાની નકલેા લેતા જવું જોઇએ. ખેદકામ ઉપર હુાંશીઆર પુરાણુ વસ્તુ શાસ્ત્રજ્ઞની પૂરતી દેખરેખ હાવી જોઇએ. શું કરવુ ોઇએ ?
ગ્ય
“ છેવટે હું સૂચના કરૂ છું કે જેનેએ ઉપર કહ્યા મુજબની લાઈને શેાધખાળ કરવાની પ્લાન નક્કી કરવા તથા તે કામ માટે એક ઘણી ભારે રકમ એકઠી કરવા પુરાણુ વસ્તુશેધક એક કમીટી નીમવી જોઈએ. આ વિદ્યામાં રીતે કેળવાયેલ એક પગારદાર જૈન એસીસ્ટન્ટ જેનેા તરફથી સરકારી પુરાણું વસ્તુ શેાધખેાળ ખાતામાં નીમ્યાથી ઘણું કામ થશે, અને જે આવા વધારે આસીસ્ટ≥ પ્રાંતિક સુપરીન્ટેન્ડન્ટાના હાથ નીચે જૈનકેમ નીમેતે તેથી ઘણુંજ સારૂ પિરણામ આવશે.
“ જો જાને ચેાગ્ય લાગે તે તેએએ આ મારૂ લખાણુ સરકારના પુરાણ વસ્તુ શેાધખાળ ખાતાના ડાયરેકટર જનરલને તેમની જાણ માટે મેકલવુ.” અત્રે મી. વીન્સેન્ટ લેખ પૂરા થાય છે. પુરાણુ વસ્તુશાસ્ત્ર શું છે તેનું ટુક સ્વરૂપ નીચે મુજળ છે,
પુરાણુ વસ્તુશાસ્ત્ર:-અંગ્રેજીમાં તેને આર્કિઓલેાજી ( archeology ) કહે છે. કોઈ પણ રાજ્ય, ધર્મ કે કામના વિશ્વાસપાત્ર ઇતિહાસ લેખરૂપે અમુક નિયમિત કાળ સુધીજ મળી શકે છે. તે કાળ પહેલાંની માહિતી મેળવવાનાં સાધને તે લેાકની અશિષ્ટ રહેલી વસ્તુઓજ છે. જૂના વસ્તીસ્થાનાની ભૂમિને ખેાદતાં અથવા બીજી રીતે સીક્કા, શસ્ત્ર, શિલાલેખા, તામ્રપત્રા, મદિરા, મહેલ વિગેરેના અવશેષો ઇત્યાદિ અનેક વસ્તુ મળી શકે છે. તે વસ્તુઓનુ વર્ગીકરણ કરીને તે વસ્તુના ભક્તા મનુષ્ચા વિષે અનુમાનથી અમુક માહિતી એકત્ર કરી શકાય છે, એવા પ્રકારે વસ્તુના વિચાર કરનાર જે શાસ્ત્ર તે પુરાણુ વસ્તુશાસ્ત્ર છે.
આ લેખ વાંચી મનન કરી નેએ જ્યાં જ્યાં નવા તીર્થાં નીકળે ત્યાં ત્યાં ઉતાવળ ન કરતાં ઉપયોગી થાય તેવી રીતે કામકરવુ જોઇએ. શૅરીસરા તીની જગ્યા ખેાદાવતાં આવી સાવચેતી રાખવાની ખાસ જરૂર છે. જો કે જેને ઘેર નિદ્રામાંથી તમામ નાશ થયા પછીજ ઉઠશે એમ અમારૂ દેશકાળ જોતાં માનવું છે, છતાં પ્રયત્નથી પાછા ન હહવુ એ સિદ્ધાન્તને અનુસરી આ લેખ પ્રગટ કર્યાં છે. જેનેાની દાઝ જાણનાર,
For Private And Personal Use Only
