________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જ્ઞાનસાર સૂત્ર વિવરણમ.
૬૬ અને ઈદ્રિયો ક્ષીણ ન થાય.” આ કલાકમાં બહુ ઉંચી હકીકત સમાવી છે, પરંતુ તેનો અલ્પમતિ જીવો અવળે અર્થ કરી બેસે તેવો ભય છે, તેથી તેને વિશેષ
સ્કુટાઈ કરવાની જરૂર છે. મન વચન કાયાના રોગો હાની ન પામે અને ઇદ્રીઓ ક્ષીણ ન થાય તેવી રીતે તપ કો તે ખરી વાત છે, પરંતુ તેની તુલના કરવામાં આત્મવીર્ય ગોપવવું ન જોઈએ. કેટલાક સુખશીળીયા મનુષ્ય તપ કરવાની પિતામાં શક્તિ નથી એવું બહાનું બતાવી તપસ્યા કરવામાં પછાત રહ્યા કરે છે પરંતુ શક્તિની ખરી ખબર ટેવ પાડવાથીજ પડે છે. જુઓ સંસારીપણામાં અ૮૫ સમય પણ શરીરને કષ્ટ નહીં આપનારા અને નિરંતર પાંચ ઇન્દ્રિયેના સુખમાં નિમગ્ન રહેનારા તેમજ શ્રેણિક રાજાના ખોળામાં બેસતાં પણ વ્યાકુળ થનારા શાલિભદ્ર જ્યારે ચારિત્ર ગ્રહણ કર્યું ત્યારે ઉગ્ર તપના કરનારા થયા અને ભારગિરિ ઉપર તપેલી શય્યાપર અનશન કર્યું. આ મનના બળવત્તરપણાને લીધે તેમજ થોડા વખતમાં પણ પડેલી ઇંદ્રીઓને દમવાની ટેવને લીધેજ બની શકયું છે. તેમજ પાંડુપુત્ર મધ્યમ પાંડવ ભીમરોન સંસારીપણામાં પુષ્કળ ભોજનના કરનારા હતા અને તપસ્યા કવચિત જ કરનારા હતા, છતાં જ્યારે ચારિત્ર ગ્રહણ કર્યું ત્યારે એ ઉગ્ર તપ કર્યો અને પારણે એટલું બધું આપ ભજન કર્યું કે જે હકીકત વાંચતાં આશ્ચર્ય થાય છે. એ પણ મનના બળવત્તરપણાથી અને તપસ્યાની ટેવથી જ થયું છે. અત્યારે પણ પ્રથમાવસ્થામાં જેઓ તદૃન તપસ્યા ન કરી શકે તેવા હોય છે તેઓજ બીજી અવસ્થામાં છઠ્ઠસંડ્રમાદિ ચાવત્ માસખમણ પર્યતને તપ કરનારા થયા છે. આપણી દષ્ટિએ તેવાં મનુષ્ય ગૃહસ્થ અને મુનિ તરીકે જોયેલા છે. એટલા ઉપરથી વિચારવાનું એ છે કે-મનની નબબાઈએ શરીર નબળું થાય છે, શરીરશક્તિનો ઘણે આધાર મન ઉપર છે, તેથી મનોબળ વાપરીને તપસ્યામાં પ્રવૃત્તિ કરવી, કમેકમે તેમાં વધતા જવું, જેથી તમે ધારશે તેટલો વિશિષ્ટ તપ કરી શકશો. માત્ર તમારા અંતઃકરણમાં તપનું કર્તવ્યપણું ભાસવું જોઈએ અને તેમાં ધીમે ધીમે પણ ચડતી ચડતી, પ્રવૃત્તિ કરવી જોઈએ. એમ કરવાથી તમારા ચગ હાની નહીં પામે અને ઈદ્રીઓ. પણ ક્ષીણ નહીં થાય. આટલી સ્પષ્ટતા કરવાનું કારણ આધુનિક સમયના નવા. જમાનાની હવાવડે ઉછરેલા બંધુઓના હૃદયમાં કિયામાર્ગની અરૂચિ સ્વભાવસિદ્ધ થઈ ગયેલી હોવાથી તેઓ આ મલેકને પોતાના બચાવમાં ન વાપરે પણ ઉલટી, તેમાં પ્રવૃત્તિ કરે તેજ છે. અને તેને માટે વિશેષ સ્પષ્ટતા કરવી પડી છે. :
મહા મુનિઓ પિતાના મૂળ ગુણ-ઉત્તર ગુણરૂપ ઉત્કૃષ્ટ સામ્રાજ્યની સ્થિ, તિને માટે બાહ્ય અભ્યતર તપ તપે છે, કેમકે મૂળ ગુણમાં બાહ્ય અભ્યતર તપ ઉપકારક છે, અને ઉત્તમ ગુણ આહાર વિશુદ્ધત્યાદિકમાં પણ ઉપકારક છે
For Private And Personal Use Only
