________________
અંગે તપાસ કરાવી. વિગત જાણતાં જ, મુનિરાજને વમન વગેરે કરાવ્યું અને પ્રાયશ્ચિત આપ્યું. અને પેલા શેઠની તે પછી દુર્ગતિ થઈ.” - આ કથાને સાર એટલે જ કે જો પેલા શેડના મનમાં કેઈ અશુદ્ધ બુદ્ધિ ન હતી, અને દેરાસરનાં અક્ષતના વળતરમાં અનેકગણ અક્ષત મૂકી દીધાં હતાં, તે પણ જે તેમની દુર્ગતિ થઈ; અને મુનિભગવંતે અજાણપણે જ એ અક્ષત આરોગેલાં, છતાં એમને પ્રતિભ્રષ્ટતાને દોષ નડયો અને પ્રાયશ્ચિતાદિ કરવું પડયું તે પછી દેરાસરમાં મૂકાયેલ અને પછીથી કદઈ આદિને
ત્યાં વેચાયેલ ફળ–વિદ્યાદિ-પદાર્થોને અજાણપણે કોઈ ગૃહસ્થ લાવે ને તે પોતે તેને ઉપયોગ કરે કે મુનિરાજોને વહરાવે, તે તે બધાની શી હાલત થાય?
૨. વળી બીજો મુદ્દો એ પણ છે કે જે દેરાસરમાં મૂકાતા પદાર્થો વેચવામાં આવે, તે તેની કિંમત પૂરેપૂરી – જે કિંમતે ખરીદ્યા હોય તેટલી–તો ન જ મળે; બાર આના જ મળે. તે જોઈને કઈ ભાવનાશીલ ટ્રસ્ટી કે શ્રાવકને થાય કે આના કરતાં હુ જ આ વસ્તુ એની પૂરી, સવાઈ કે બમણું કિંમત આપીને મારે ત્યાં લઈ જાઉં, તે માટે જરૂર છે તે પૂરી થાય, સારી વતું મળે, ને દેવદ્રવ્યની આવકમાં ન્યૂનતા આવતી અટકે, તે તેમ કરવાનો નિષેધ કરવામાં કેવી દ્વિધાભરી સ્થિતિ સર્જાશે? અને ઉપર સૂચવેલી કથા તો સામે ઊભી જ છે.
૩. અરે, એથીય આગળ વધીને વિચારીએ તે એક દહાડો એ પણ, મુદ્દો ઉમે થશે કે આ રીતે ફળનૈવેદ્ય મૂકીને જે વેચી જ દેવાના હોય, ને તે જૈન શ્રાવક લઇ શકતા ન હોય, તે આ બધી ઝંઝટ કરતાં આપણે આ ફળ-નૈવેદ્યની કિંમત જેટલી કે તેથી સવાઈ રકમ જ ભંડારમાં નાખી દઈએ; ને શાંતિનાત્રાદિ ભણાવી લઈએ. એથી દેરાસરને આવક પણ થશે-વધશે, ને ફળનિવેદ લાવવાથી માંડીને તમામ પ્રકારની ઝંઝટ પણ નહિ રહે. ને શાનિસ્નાત્રાદિમાં ફળનિવેદ વિના ન જ ચાલે તેમ હોય, તે સૂકા લવિંગ-એલચી-પારી વગેરેથી કામ લઈ શકાય; આવો વિચાર આવશે, તે આપણી પ્રવર્તમાન પૂજા-પદ્ધતિના મૂળમાં જ કુડાર ઘાત નહિ થાય? અને આજના તર્કવાદ/બુદ્ધિવાદના જમાનામાં આવા કેઈ અતિએ પહોંચી જતાં બહુ વાર ન જ લાગે, એ તો સમજી શકાય તેવું છે. અને આમ ને આમ જે ચાલ્યા કરે, તે એક દહાડે મૂર્તિ પ્રજાના હૈષી સંપ્રદાયની વિચારધારા સાથે એકરૂપ થઈ જતાં વાર નહિ જ લા છે..
આમ, ઘણુ બધા દષ્ટિકોણથી વિચારીએ ત્યારે લાગે છે કે પૂજાની સામગ્રી વેચવાની હિમાયત અને પ્રવૃત્તિ જરાય ડહાપણ ભરેલી નથી અને તેને શાસ્ત્ર તરફથી પા! સંમતિ મળી શકે તેમ નથી. આપણે તે પ્રભુજીની પૂજાના અનેરી ભાલાસથી પૂજાપો પ્રભુ સમક્ષ પધરાવો એ જ આપણું કર્તવ્ય. પછી તે પૂજારી કે માણસે લઈ જાય તોય તેથી કાંઈ આ પણ ભાવભકિતમાં ખાંચે પડે છે કે આપણે આમાં કેઈપણ રીતે દેવદ્રવ્યને હાનિ કરી હોવાનું માનવાની કોઈ જ જરૂર નથી. અલબત્ત, પૂજાપ લાવવામાં અને પ્રભુ સમક્ષ મૂકવામાં પણ વિવેક હું ખૂબ જરૂરી છે. અવિવેકી રીતભાતથી ક્યારેક નુકશાન થઈ શકે. - પ્રશ્ન : જે દેવદ્રવ્યના એક દાણાનુંય અજાણતા પણ ભક્ષણ થાય તો પેલા શેઠની જેમ ઘેર ગતિ જ થાય એ વાત માની લીધાં પછી એક નવો જ સવાલ ઊભો થામ છે. જે આપણી આ દશા થઈ શકતી હોય, તે હરહમેશ દેવદ્રવ્યના પદાર્થોનું ભક્ષણ કરનાર પૂજાર વગેરે માણસની શી દશા થવાની? એ લોકોની દુર્ગતિની તે કોઈ હદ જ નહિ ને? એ તો અ અ ગે નાસમજ છે, કે આ ખાવામાં પા૫ નથી માનતા. પણ આપણું હિસાબે તો એ મહાપાપ છે! અને એ મહાપાપ એમને કરાવવામાં અાપણે ઉત્તેજક નિમિત્ત બનીએ છીએ! અર્થાત્ આપણે શહિચગી
૧૦)
ભ. મહાવીર જન્મકથાક વિશેષાંક
