________________
કે
એક
પૂજ્ય મુનિરાજશ્રી શીલચંદ્રવિજયજી મના “જૈન” માં પ્રગટ થતા લેખ વાંચીને પ્રભાવિત થયેલા શ્રી અનિલ શાહ, ભરત શાહ, સંજય શહ, તરુણ સંઘવી વગેરે કેટલાક નવયુવાનોએ તેઓ સ થે વિસ્તૃત પ્રશ્નોત્તરી કરી હતી, તે પિકી કેટલાક સાંપ્રત વિવિધ સમસ્યાઓ તથા સામાજિક પરિસ્થિતિને સ્પર્શતા પ્રશ્નને અને ઉત્તરો અત્રે પ્રગટ કરવામાં આવે છે.
કે પ્રશ્નોત્તરી
– તંત્રી
' ' મમ : આપણે ત્યાં દેરાસરામાં શાન્તિસ્નાત્રાદિ પૂજન થાય ત્યારે, અને જ્યાં ઘણા લેકે પૂજા કરનારા હોય ત્યાં રોજ-બ-રાજ, ફળ-નૈવેદ્ય મેટા પ્રમાણમાં આવતું હોય છે. એ 'બધું સામાન્ય રીતે પૂજારી વગેરે માણસે લઈ જતાં હોય છે. પણ હમણાં હમણાં એવે ઉપદેશપ્રચાર થવા માંડે છે કે એ ફળ-નવેદ્યને વેચી દેવા અને તેની કિંમત ઉપજાવી તે રકમ દેવદ્રવ્ય ખાતે જમા કરાવવી. આ રીતે વ્યાજબી કે નહિ? 1 ઉત્તર આ બહુ અટપટી બાબત છે, અને તે અંગે કેઈ એક ચોકકસ નિર્ણય પર આવવું જરા મુશ્કેલીભર્યું છે. આમ છતાં એટલું કહી શકાય કે જે દેરાસરમાં પરાપૂર્વથી જે રિવાજ આ અંગે પ્રાલતો હોય, તેમાં ઉતાવળે કે વગર વિચાર્યું, કેઈના કહેવા માત્રથી જ, ફેરફાર કરવો ન જોઈએ.
વસ્તુતઃ ફળનિવેદ વેચવાને ઉપદેશ આપવો એ સાધુઓનું કર્તવ્ય જ નથી. ફળનિવેદ વેચવાનો ઉપદેશ અને પ્રવૃત્તિ પર ઊ ડો વિચાર કરતાં કેટલાક વિચારણીય મુદ્દાઓ ઉપસ્થિત થાય છે, તે આ પ્રમાણે છે :
૧. એક સ્થળે શાંતિસ્નાત્રમાં મૂકાયેલ ફળ-નવેદ્ય વેચી દેવામાં આવે છે. તેની મૂળ કિંમત કરતાં ઓછી કિંમતે જ એ વેચાશે, એ હકીકત છે. હવે ધારો કે એ પદાર્થો કઈ કંદોઈએ જ ખરીદ્યા, ને પછી કોઈએ એને પુનઃ વેચાણમાં મૂક્યા છે. ગાનુયોગ, એ પદાર્થો કઈ જૈન ગૃહસ્થ જ અજાણપણે ખરીદી લાવે છે. હવે એ પદાર્થો એ ગૃહસ્થના ઘેર પણ વપરાશે, અને અને માં આવતા મુનિરાજોને પણ એ વહોરાવશે, એમ બનવુ જરાય અસંભવિત નથી. તે એ પદાર્થો એનાથી વપરાય ખરા? મુનિરાજોને વહેરાવાય ખરા?
| (વચમાં) પ્રશ્ન છે પણ સાહેબ, એમાં શું દોષ? એ ભાઈ તે પૂરી કિંમત ચૂકવીને અને વળી અજાણ પણે લાવ્યા છે, એ એ બધું વાપરે કે વહરાવે એમાં દેષ શેને ? શી રીતે?
ઉત્તર : હું એ મુદ્દાઓ પર જ આવું છું. વાત એવી છે કે જેઓ પૂજાની સામગ્રીને વેચવાની હિમાયત કરે છે તેઓ દેવદ્રવ્યની બાબતમાં “દ્રવ્યસતતિકા' નામના પ્રકરણને અત્યંત, અ ગમગ્રંથ જેટલી કે કદાચ તેથીય વિશેષ મહત્તા આપે છે. એ ગ્રંથમાં એક કથા એવી આવે છે કે “એક શેઠ દેરાસર ગયા ત્યારે ત્યાં કેઈ દેવે પૂજાથે મૂકેલા અક્ષત (ચેખા) જોઈને, તેની સેડમ સુંધીને, તેમનું મન લેભાયું. તેમણે તે અક્ષત લઈ લીધાં, ને તેની બદલીમાં તેના કરતાં અનેક ગણી વધુ અક્ષત ત્યાં મૂક્યાં; તે અક્ષત ઘેર લઈ જઈ, રાંધ્યાં, આરોગ્યાં અને મુનિ - રાજને પણ વહરાવ્યાં. મુનિરાજ પરે એ આહારની પ્રતિકૂળ અસર પડી, ને તેમના ગુરુદેવે તે
ભ૦ મહાવીર જ મકવાણુક વિશેષાંક
