________________
ત પૂજારી' એવા સરળ અશ્વને કારણે પછી કોઈ પણ પ્રકારના મનુષ્ય પૂજા કરવાનું શીખીને પૂજારીની ફરજો બજાવી શકે; અને શ્રા કાને પણ થયું કે ભલેને પૂજારી પગાર લે ને પૂજાપા ( દેવનિર્માલ્ય ) લઈ જાય, પણ આપણે માથે જવાબદારી તેા નહિ ! પૂજા ન કરે. તાય પ્રભુજી‘ તાં અપૂજ રાખ્યા નહિ ગણાય! માટે પૂજારી તા જોઇએ જ, આ તકલાદી/તકવાદી, મને વૃત્તિનું પરિણામ એ આવ્યું કે આજે પૂજારીએ પણ પેાતાનુ યુનિયન મનાવીને દેરાસરાને ઔદ્યો ગક કંપનીની જેમ તેકાન-હડતાલે ના અખાડા ખનાવી શકે એ હદે આપણે ભાવીને ઊભા છીએ ! એમની હડતાળ પડે, ત્યારે-હડતાળ વખતે બંધ રહેતાં કારખાનાની જેમ-દેરાસા બધ રહે ને પ્રભુજી પણુ અપૂજ રહે, એ સ્થિતિ આપણા માટે હવે બહુ દૂર નથી.
આ તા બધી આડવાતા થઈ. મૂળ વાત આપણી એ હતી કે પૂજારીવગ જો દેવદ્રવ્યપદાર્થો લે-ખાય, તે તેમાં દોષ ખરા? કાને ? આના જવાબ મેળવવા માટે ઉ ંર કહી તેટલી પૂર્વભૂમિકા જરૂરી હતી.
આપણે વિચાર એ કરવાના છે કે જ્યારે આજના જેવા પ્રકારના પૂજારીત્રંગ ન હત અને ગેઠી વગેરે વર્ગો બધુ સભાળતા હતા, ત્યારે પણ પૂજનાદિ ભાય કે વિશિષ્ટ ક્રિયાનુડાનેા થાય તે વખતે અને રાજિંદી પૂજાના નિભિન્તે પણ, નૈવેદ્ય વગેરેની સામગ્રી તેા આવતી જ ઢાય, એમાં કાઈ શંકા નથી. અને એ સામગ્રી ગાડી લેાજક વગેરે પાતે શ્રાવક કક્ષાના ધમ પરાયણુ જીવા હેાવાથી ન જ લે એ પણ સમજી શકવું અઘરૂ નથી. તેા પછી એ પર્શતુ ત્યારે શુ કરાતું હશે ?
આ સવાલ-જવાબ કામન સેન્સના છે. તેમાં શાસ્ત્ર કે ઇતિહાસના કોઇ પાઠ ન મળે કદાચ ા મૂઝાવા જેવું નથી. મારા ડિસામે તે આ બહુ સાદી વાત છે. એ પૂજાપા, દેવનિર્માલ્ય ખાનારા, તેને પ્રસાદ માનનારા, જૈન ન હોય તેવા વનાં મનુષ્યોને આપી દેવામાં આવતા હાવા જોઇએ. જેમ આજે જૈનેતર પૂજારી વગેરે માણસે કે ભિક્ષુકાને આપવામાં આવે છે તેમ, હવે રહ્યો એ સવાલ કે ભલે જૈનેતર હાય, ભિક્ષુક ડાચું, પણ તેને આ પદાર્થો ખાવામાં પાપ ન લાગે? અથવા આપણે એ ખાવામાં દુર્ગતિના ભય સેવતાં હોઇએ, તે ખા લેાકેાન વા પદાર્થો આપીને આપણે એમને ક્રુતિમાં મેકલવામાં નિમિત્ત નથી બનતાં ?
મારી બુદ્ધિ પહોંચે છે ત્યાં સુધી હું માનુ છુ કે આમ કરવામાં એટલે કે અન્યને આ પૂજા! આપવામાં ખવરાવવામાં આપણને કોઈ જ દોષ નથી લાગતે. અને જે લેકે પેાતાના ઈષ્ટદેવાની સમક્ષ ધરાતાં પૂજાપાને દૈનિર્માલ્ય અને પ્રસાદ ગણીને ધમ બુદ્ધિએ ખાય છે તેવા લેાકેાને પ્રભુજી સમક્ષ મૂકાતી સામગ્રી લેવામાં ને ખાવમાં કાંઈ પાપ – જેને આપણા ડિસામે દેવદ્રવ્યભક્ષણનું પાપ કહીએ છીએ તે – લાગે એવુ પણ એસતુ નથી. અને એટલે જ આપણે એ લેાકેાને માં બધા પદાર્થો ખવરાવીને એમને દુત તરફ ધકેલી રહ્યા હાવનુ મ ંતવ્ય પણ અજુગતુ છે અને વસ્તુતઃ આપણા એમને હું તેએ ધકેલવાનેા કેાઈ આશય નથી. એટલે આપણે તેમની દુર્ગતિમાં નિમિત્ત પણ બનતા નથી તેમ જ તેની દુર્ગાતે જ થાય એમ માની લેવુ તે વિચારવુ, એ પણ તદ્દન અયેાગ્ય મનઘડત કલ્પના માત્ર છે.
જો આપણે ફળનૈવેદ વેચી દઈએ, તેા ઉપર અગાઉના પ્રશ્નાત્તરમાં કહ્યું તેવી દુર્દશા સજાય. જો પુજારી વગેરેને ન આપીએ, તેા પછી તેને ગમે ત્યાં નાખી દેવા સાથ બીજે કાઇ ઉપાય ન રહે. ને નાખી દીધેલા -ઘડીભર પાણીમાં જ નાખીએ તેા તે – પદાર્થોને કોઇપણ મનુષ્ય લઇને/કાઢીને વાપર્યા વિના ન રહે, અથવા તો કીડા-કીડી આદિની સૃષ્ટિ પશુ થાય વગેરે અનેક ભ॰ મહાવીર જન્મકલ્યાણુક વિશેષાંક
{ જૈત
૧૨
