Book Title: Fakkika Ratna Manjusha
Author(s): Kanaklal Thakur
Publisher: Harikrishna Nibandh Bhawan Benaras
View full book text
________________
१००
फक्किकारत्नमञ्जूषा। ज्ञाजनोर्जा-ज इति ह्रस्वोच्चारणेऽपि 'अतो दीर्घो यजी' ति दी जानातीत्यादिसिद्धौ जाग्रहणस्य (अङ्गवृत्तौ पुनर्वृत्तावविधिः) इत्येतज्ज्ञापकत्वम् , तेन पाधातोः पिबादेशे कृते न गुणः । पिबादेशस्यादन्तत्वाश्रयणेन गुणवारणन्तु समाधानान्तरमिति भावः ॥
ननु ‘शल इगुपदधादनिटः क्स' इत्यनेन क्सस्य सिद्धत्वे तत्सुत्रविहितक्सस्य किं फलमित्यत आह-पुषाद्यङपवाद इति ॥
ननु शिलष इत्येतद्विहितक्तस्य पुषादिसूत्रविहिताङपवादत्ववचिणपवादत्वमपि स्या. दत आह-पुषाद्यङपवादो नतु चिणः पुरस्तादपवादन्यायादिति । (१)(पुरस्ता. दपवादा अनन्तरान्विधीन्बाधन्ते नोत्तरानि) ति तत्स्वरूपम् । तथा च पुरस्तादपवादस्य क्सस्य अनन्तरस्याङ एवापवादत्वं न तूत्तरस्य चिण इति भावः ॥
ननु 'आलिङ्गने' इत्यस्य (अनन्तरस्य विधिर्वा भवति प्रतिषेधो वे) तिन्यायेन शिलष इत्येतद्विहितक्सस्य नियमत्वमेव स्यादत आह-योगविभागसामर्थ्याच्छल इगुपधादित्यस्याप्ययं नियम इति। यदि श्लिष इति प्राप्तक्सस्यैव नियमः स्यात्तदा योगविभागस्य वैयर्थ्यमेव स्यादिति भावः ॥
इति दिवादिप्रकरणम् ॥
अथ तिङन्ते स्वादिप्रकरणम् । बभूथाततन्थेति-ननु क्रादिनिषेधादेव सिद्धे ववर्थग्रहणं निगमे एवेति नियमार्थन्तदाह-तेन भाषायां थलीडिति ।
श्रन्थिग्रन्थिदम्भिस्वजीनां लिटःकित्वं वेति व्याकरणान्तरमिहाप्याश्रीयत इति । 'सदेः परस्य लिटी' ति सूत्रस्थः ( परिषस्वजे ) इति भाष्यप्रयोगः, 'अत एक हलि' ति सूत्रस्थो (हेभतुरि)ति भाष्यप्रयोगश्चेह मानम् । (दम्भेश्चे)ति 'अत एके' ति सूत्रस्थं वात्तिकम् ॥
इदं कित्वं पिदपिद्विषयकमिति सुधाकरादय इति-अत्रारुचिबीजन्तु श्र. न्थिग्रन्थीत्येव लिट् पदस्य कित्पदस्य च कर्त्तव्यतापत्या गौरवरूपम् । मम तु व्याकरणान्तरेऽपि असंयोगादिति कित्प्रकरण एवैतदिति तयोरकर्त्तव्यत्वं स्पष्टमेव । अत एव भाष्ये प्रथमोपस्थितणलं विहाय देभतुरित्युदाहृतं दम्भेश्चेत्येत्वविधायके इत्यलम् ॥
इतिस्वादिप्रकरणम् । -are
. (१) प्रथमोपस्थितापवादशास्त्राणि पश्चादुपस्थितविधिशास्त्राणि बाधन्ते इति परिभाषाथः । पूर्वोपस्थितानन्तरबाधेन चारितार्थ्यसम्भवे पश्चादुपस्थितबाधे मानाभाव एवात्र बीजम् ।
Aho ! Shrutgyanam

Page Navigation
1 ... 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280