________________
પ૬
એક અભિવાદન-ઓચ્છવ, એક ગોષ્ઠિ
આજે એવો બોજો તો હું ઉઠાવી શકું એમ નથી, પરંતુ સૂચિ કેમ કરવી જોઈએ એ વિશે તો જરૂર મારા વિચારો આપી શકું. એવી ફરિયાદ કરવાનોયે મારો હું હક્ક માનું છું કે આપણી સંસ્થાઓ રેઢિયાળ સૂચિઓ તૈયાર કરે છે, પણ એમને જેમણે સૂચિઓની સાથે વધુમાં વધુ કામ પાડ્યું છે અને ઝીણવટથી કામ પાડ્યું છે એમને કંઈ પૂછવાનું સૂઝતું નથી.
જૂના સમયમાં મો.દ. દેશાઈ, અંબાલાલ જાની, મુનિશ્રી ચતુરવિજયજી, હીરાલાલ પારેખ, કે. કા. શાસ્ત્રી વગેરેએ સૂચિરચનાનાં કેટલાંક ધોરણો સ્થાપી આપ્યાં હતાં અને મો. દ. દેશાઈ અને અંબાલાલ જાની જેવાએ સૂચિ કેવો સમૃદ્ધ માહિતીભંડાર બની શકે એ બતાવી આપ્યું હતું. આજે સાધનસગવડ ઘણાં વધ્યાં છે ત્યારે પણ આપણે પૂર્વસૂરિઓએ સ્થાપેલાં ધોરણોને સાચવી શક્યા નથી, ઊલટું, અનેક રીતે ખામીભરેલી સૂચિઓ આપણે આપી છે, અને મો. દ. દેશાઈ તથા અંબાલાલ જાની જેવાની સૂચિઓની તો કલ્પના પણ થઈ શકતી નથી એ કેટલું દુઃખદ અને શરમજનક છે ! પણ આ દુઃખ અને શરમ અનુભવનાર કેટલો ? આપણી વિદ્યાસંસ્થાઓ પાસે જ કશી આશા રાખી શકાય એવું દેખાતું નથી, ત્યાં બીજાઓની શી વાત કરવી ? છતાં જોઈએ કોઈના હૃદયમાં રામ જાગે તો.
મુદ્રિત હસ્તપ્રતસૂચિઓ (જેમાં ગુજરાતી ભાષાની કૃતિઓ - બીજી ભાષાઓની કૃતિઓ સાથે પણ - નોંધાયેલી છે તેવી સૂચિઓની માહિતી અહીં આપી છે. આ સિવાય પણ જાણમાં ન આવેલી થોડી સૂચિઓ હોવા સંભવ છે. નીચે નોંધેલી બધી સૂચિઓ આ લેખ લખતી વખતે ફરીને જોવા મળી નથી, તેથી કોઈકોઈ સૂચિનો લેખમાં નિર્દેશ ન હોય એવું દેખાશે.) આલ્ફાબેટિક્સ લિસ્ટ ઑવું મૅન્યુસ્કિટ્સ ઈન ધ ઓરિએન્ટલ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ, બરોડા,
વૉ.૨., સંપા. રાઘવનું નામ્બિયાર, પ્રકા. ઓરિએન્ટલ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ, વડોદરા,
૧૯૫૦ કવીશ્વર દલપતરામ હસ્તલિખિત પુસ્તકસંગ્રહની સૂચિ, તૈયાર કરનાર હીરાલાલ
ત્રિભોવનદાસ પારેખ, પ્રકા. ગુજરાત વર્નાક્યુલર સોસાયટી, અમદાવાદ,
૧૯૩૦ કેટલૉગ ઑવ્ ધ ગુજરાતી એન્ડ રાજસ્થાની મૅન્યૂસ્કિટ્સ ઇન ધ ઇન્ડિયા
ઑફિસ લાઈબ્રેરી, સંપા. જેન્સ ફૂલર બ્લમહાર્ટ, સંશો. આફ્રેડ માસ્ટર,
પ્રકા. ઓક્સફર્ડ યુનિવર્સિટી પ્રેસ, ૧૯૫૪ કેટલૉગ ઑવ્ ધ મૅન્યૂસ્કિટ્સ ઈન પાટણ જૈન ભંડારઝ, પાર્ટ ૧-૨, ૩ અને
૪, સંકલયિતા મુનિશ્રી પુણ્યવિજયજી, સંપા. મુનિ જંબૂવિજયજી, પ્રકા.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
