________________
११२
धर्म-कर्म-रहस्य सामासिक और साधारण धर्म, जो मुख्य धर्म है और जिसका अभ्यास सबों के लिए अवश्य कर्तव्य है, उसका लक्षण और प्रमाण मनु के अतिरिक्त अन्य ग्रन्थों में यों है
अद्रोहेनैव भूतानां यो धर्मः स सतां मतः । अद्रोहः सत्यवचनं संविभागो दया दमः ॥११॥ प्रजनः स्वेषु दारेषु मार्दवं हीरचापलम् । एवं धर्म प्रधानेष्टं मनुः स्वायम्भुवोऽब्रवीत् ॥१२॥ तस्मादेतत्प्रयत्नेन कौन्तेय । परिपालय ।
तत्रैव, अ. ३१ क्षमा सत्यं दमः शौचं दानमिन्द्रियसंयमः । अहिंसा गुरुशुश्रूषा तीर्थानुसरणं दया । आत्मव्रतमलोमित्वं देवतानां च पूजनम् । अनभ्यसूया च तथा धर्मः सामान्य उच्यते ।
विष्णुस्मृति दया क्षमाऽनसूया च शौचानायासमङ्गलम् । अकार्पण्यास्पृहत्वं च सर्वसाधारण विधिः ।
__ वृहस्पतिस्मृति शमो दुमस्तथा धैर्य सत्यं शौचमथार्जवम् । यज्ञो धृतिश्च धर्मश्च नित्यमा! विधिः स्मृतः ॥१७॥
महाभारत, राजधर्म अ० १२
