________________
તા. ૧૦-૬-૧૯૬પ.
જૈન ડાયજેસ્ટ
[૧૭
પાંચમું તત્વ છે ચારિત્ર્યઃ જ ન ઉપર જ ઘડાય છે. “શરીરમાદ્ય ખલુ મેં. ચારિત્રય ઉપર ખૂબ ભાર મૂક્યા ધર્મસાધનમ’ એમ જે કહેવાય છે તે છે. “પ્રથમ કાર્ય કરી બતાવવું અને આ સંયમની ભૂમિકા લક્ષમાં રાખીને પછી જ બલવું' આ ઉપદેશ જૈન જ ઉપવાસ કરીને શરીરને તપ અને ધમે સતત આપે છે. ભગવાન મહા- કષ્ટની ખડતલ ટેવ પાડવાનું, સંયમની વીરના કાળમાં યજ્ઞયાગ ને પશુહિંસાનું કેળવણી આપવાનું ઉત્તમ શોધન જૈન ખૂબ જોર હતું યજ્ઞ કર્યો કે ધર્મ પુરો મેં કર્યું છે. ઉપવાસને નામે બમણું થયો એવી માન્યતા એ વખતે પ્રવર્તતી ખાવાનો આદર્શ જૈન ધર્મ નથી હતી. એનો વિરોધ કરીને મહાવીર આપ્યો. ઉપવાસ એ શરીરશુદ્ધિ ને ભગવાને હહ્યું કે, ધર્મ કંઇ યજ્ઞયાગની ચિત્તશુદ્ધિ માટે અત્યંત આવશ્યક છે. કર્મ કાંડવિધિઓમાં નથી, પરતું સત્ય એવું જન ધર્મનું કહેવું છે. સાને ને સાત્ત્વિક આચરણમાં છે.” સ્વામી ગુરુજીએ સાચું જ કહ્યું છે. વરાળને દવાનંદે કહ્યું ' ગંગાનાં પાણીથી સ્વર્ગ બંધનમાં રખાય છે તેથી આગગાડી મળી જતું હોય તે માછલાં ને દેડકાં ચાલે છે, તારીને બંધનમાં રખાય છે. તો કયાંરના સ્વર્ગમાં પહોંચી ગયા હતા, તેથી જ સુમધુર સંગીત નિર્માણ થાય ને રાખ અને ભભૂતના લપેડા કરવાથી છે. નદીં સંયમથી વહે છે તેથી જ વર્ગે મળતું હોય તે રાખમાં આળા- લાખ એકર જમીનનું સિંચન થઈ ટતા ગધેડાઓને ક્યારનુંયે સ્વર્ગ મળી શકે છે. સંયમનું મહત્ત્વ ગાંધીજી કે ગયું હોત. રોજિંદા ઉત્તમ આચરણમાં લેનિનન તે ખબર ન હતી તે તેઓ જ ખરે ધર્મ સમાયેલું છે. એમ કદાપિ આટલું જીવ્યા ન હતા અને જૈન ધર્મ કહ્યું. ધર્મ મંદિરમાં મથી આટલું કામ કરી શક્યા ન હોત ! પણ પ્રત્યક્ષ આચરણમાં જ છે. જ્ઞાન, સંયમી માણસ ખૂબ કામ કરી શકે દર્શન અને ચારિત્ર્ય આ રત્નત્રયીને છે. ભોગ આરોગતી વખતે હસતે અને આગળ ધરતા જન તરવજ્ઞાનમાં કોઈ બેગ આરોગાઈ રહ્યા પછી રડતો. દંભને બીજા કોઈ ધર્મમાં વર્ણવાઈ એ આ માનવી– સમાજ છે. સંયમ હશે.
વડે જીવનને દિવ્યતા પ્રાપ્ત થાય છે. છઠ્ઠ તાવ છે તપશ્ચર્યા અને સમય: આ તપસ્યા અને સંયમને દિવ્ય તપશ્ચર્યાનું અમોઘ તાવ જેનોએ ભાર. વારસે જૈન સંસ્કૃતિએ આપો. તીય સંસ્કૃતિને આપ્યું. સંયમ અને આમ જૈન સંરકૃતિએ ભારતીય તપશ્ચર્યાની ભૂમિ ઉપર સમાજની સંસ્કૃતિને અહિંસા, અનેકાંતવાદ, સમા રચના થાય છે. સમાજ સંયમ અને નતા, અપરિગ્રહ, ચારિત્ર્ય, તપશ્ચર્યા ને
