________________
તા. ૧૦-૭–૧૯૪] બુદ્ધિપ્રભા
[૧પ અને મેં પણ તારી ખીચડી ખાધી પણ રીતે વંકાઈ ગઈ છે એટલે ચૂપ નથી. એક ચોખા અને એક દાળના ઊભો રહ્યો. દાણાની ખીચડીથી મારું પેટ ન ભરાય.” રાજાજી કહે, “એનું પેટ ફાડીને
ચકલી કહે, “દાળને દાણે નહિ, ચણે.' જેઓ, એણે ખીચડી ખાધી હશે તે
રાજાજી કહે, 'એ શું ઘેલું ઘેલું અંદરથી નીકળશે.” બોલે છે?
પિટ ફાટશે એ બીકે ચલે કબૂલ ચકલી કહે, “ખીચડી ખાને કરી ઊઠયે. દાણ અને ચણાની હતી.”
ના, ના, રાજાજી ! મેં જ ખીચડી રાજાજી કહે, “એવી તે ખીચડી હોય? ખાધી છે.”
ચકલી કહે, હું “પણ એ જ કહેતી ચકલી કહે, “કેવી હતી ? હતી પણ ચકલે કહે કે દાળખાની ચકલે કહે, “બહુ જ સરસ ! ખીચડી ખાઈ ખાઈ કંટાળી ગયા હતા તારા જેવું કાઈ રાંધતું નથી.' એટલે એ ચણ લઈ આવ્યું.'
ચકલી સરમાઈને કહે, “જાઓ જાઓ, - રાજાજી કહે, “હું, હવે ચોર પકડાઈ
તમે તે અમથું મને સારૂં લગાડવા જ ગયો છે. પિતાને મેઢે જ કહ્યું કે
કહે છે.” દાળખાની ખીચડી ખાઈ ખાઈ
ચકલે કહે, “ના, ના, મારા સમ !” કંટાળી ગયો છું એટલે પહેલાં પણ ચકલી કહે, હું માનું જ નહિ ને.” એ જ ખાઈ જતો હતો અને હવે પણ ચકલો કહે, “તું કહે એ રીતે એણે જ ખાધી છે. અરે ! કેઈ હાજર
મનાવું. કહે. તે આકાશમાંથી ચાંદે છે કે? પેલા ઢોંગી ચકલાને અહીં
તેડીને તારા પગ પાસે ધરી દઉં. કહે લઇ આવો.”
તે મલયાગિરીથી ચંદનનું વૃક્ષ લાવી સિપાઈએ ચકલાને ઉપાડી લાવ્યા.
તારે આંગણે વાવું, કહે તે– રાજાજી પૂછે, “કેમ રે અલ્લા ચકલા ! ખીચડી તું ખાઈ ગયો છે ને ?
રાજાજી કહે, “બસ, બસ! તમારે ચકલો ઊંઘમાથી ઊડીને મૂઢ થઈ
લવારો બંધ કરો. જાઓ સિપાઈઓ ઊભો હતો. તેને ચિંતાતુર થઈ ચેતવણી
આ ધૂર્ત ચકલાને કૂવામાં નાખી દો. આપવા ચકલીએ ઈશારા કર્યા પણ
અને હા-જતાં પહેલાં રાણીને રસોડામાં ચકલાની આંખે તે પાટા હતા એટલે કહી દો કે આજે મારે માટે ચોખા એ કાંઈ જોઈ શકતા ન હતા એટલે અને ચણાની ખીચડી રાંધે. ચકલી ચકચક કરી ઉઠી. રાજાજી એની સિપાઈએ પૂછે, “ખા ને દાળની સામે જોઈ તાડુક્યા.
કે ચોખા ને ચણાની?” “ખબરદાર ચકલી ! આ બાબતમાં રાજાજી કહે, ડહાપણ નહિ જોઈએ ! તારે વચ્ચે બોલવાનું નથી.”
મેં કહ્યું કે ચેખા ને ચણાની એટલે ચકલો સમજી ગયા કે વાત કે ચોખા ને ચણાની, સમજ્યા ?
