________________
તા. ૧૦-૩-૧૯૬૪ ] બુદ્ધિપ્રભા
[ ૩૧ વિશ્વજિતની પત્ની પારેવડાંની છે. તમે એમની સાથે શાસ્ત્રાર્થ કરી જેમ ધ્રુજી ઉઠી.
વિજયમાળ વરો. પછી હું જાણું કે અને ત્યારથી આ ન કેમ ચાલ આપ ખરા વિશ્વજિત છે.” થયો. માન મેળવ્યું મળતું નથી. પત્નીના એકેએક શબ્દને વિશ્વજિત માગીને લીધેલા માનમાં માઝા પણ ન્યાયને ત્રાજવે તોળી રહ્યો, પત્નીને રહેતી નથી. વિશ્વજિતની પત્ની પણ કહેવું લગારે છેટું નહતું. વિશ્વજિત - યંત્રવત રોજ “પધારો વિશ્વજિત’ વિચાર કરીને બોલ્યાઃ “ત્યારે સાંભળી કહીને આવકારતી અને લલાટમાં કુમ- લે, હવે તો હું ત્યારે જ ઉજવિનીમાં કુમનું તિલક કરતી. પણ હૈયામાં તો પગ મૂકીશ કે જ્યારે વારાણસીની પ્રેમને બદલે ભયની ભૂતાવળ જ વિદુભાને હરાવીશ. સાચા અર્થમાં
થતી હતી, કદાચ શરતચથી , હું વિશ્વજિત બનીશ. હું પાછો ન કહેવાનું રહી જાય નહિ. ચિંતામાં ને
• રહી જાય નહિ ત ર આવું તે જાણજે કે હું કાયમ માટે ચિતામાં વિશ્વજિતની પત્ની અડધી. ગંગામાની હુંફાળી ગોદમાં પિઢી નખાઈ ગઈ.
ગયો છું.’ એક દિવસ વિશ્વજિતની પત્નીને
સ્વામીનાથ આટલું બધું બેટું આ જીવન પર કંટાળો આવ્યો. હિંમત
લાગી ગયું ! આપે ઉજ્જયિનીના
વિદ્વાનોને મહાત કર્યા. હવે કાશીના કરી કહી દીધું
વિદ્વાનને મહાત કરે, એટલું જ મારે “સ્વામીનાથ, શું જ્ઞાનને સાગર કહેવાનું હતું. જ્ઞાન તે અગાધ છે. આપ પી ગયા છે ?”
એને પાર આવે તેમ નથી.” કેમ એમ પૂછવું પડયું?” વિ- વિશ્વજિત વારાણસીને પંથે પડી fજતે પૂછ્યું.
ગયો. આપ આપની જાતને વિશ્વજિત વારાણસીની વિદુસભા હકડેઠાઠ કહેવડાવો છો. વિશ્વજિત આપ હશે ભરાણી એક બાજુ રાજમંત્રીઓ, એની ના નહિ. પણ આ ઉજયિનીની પ્રધાને, શ્રેષ્ઠિઓ અને નગરજને બેઠા વિકસભાના માપદંડથી વિશ્વના જ્ઞાન હતા. રાજ્યના સિંહાસને ગૌરવવંત સાગરનું માપ ન કાઢી શકે. જેવી કાશીરાજ બેઠા હતા. ધીરગંભીર વિશ્વઉજયિનીની વિસભા છે એવી જિત આ એણે એક વેધક દષ્ટિ વારાણસીની પણ વિદુસભા છે. ત્યાં વિઠલ્સભા ઉપર નાખી. અને કાશીપણ મેટા મેટા ધુરંધર પડિલે બેઠા રાજને પ્રણામ કરી લો.
