________________
[૨.
તા. ૧૮-૧૯૬૪] વિચાર આવ્યો કે કદાચ એમ પણ કેમ સનાતન સત્ય જેવું છે. આ સત્યને જે ન હેાય કે સુધનને અર્થથી સંતોષ જાણે છે એ સત્યનું જે આચરણ થયો હોય અને ક્યાં મારે પેટા કરે છે....... ઉપહાસ કરવા તે રોજ મને આ પ્રમાણે ને સરીને પેલી મોતી ને પરપૂછવા આવતા હોય !
વાળાની પિટલી યાદ આવી. પિટલી પણ આ વિચારની સાથે જ એમની યાદ આવતાં જ એમના મનમાં કશેક દષ્ટિ સામે સુધનની સાત્વિક મનસૂતિ ન જ વિચાર પ્રકાશ છવાયો. તરવરી રહેતી અને એ મને મૂર્તિ સૂરિને
ને એ વિચાર પ્રકાશથી-વિચાર જાણે કહેતી: જુઓ મારી આંખની
ઝબકારાથી તેઓ બેઠા થઈ ગયા..તમાં, તમને ગુરૂનો અનાદર કરતી કઈ પ્રકાશ રેખા જોવા મળે છે? મારા
ને એ જ ક્ષણે તેઓ મને મન બોલી,
ઊઠયાં મુખ પર દષ્ટિ કરો. જણાય છે કયાંય
જડી ગયું કારણ! અર્થ
અનર્થ છે એને સાચા અર્થ મને ધર્મ કે ગુરૂની હાંસી કરવાની એક પણ
સાંપડી ગયો. ભાવરેખા ?
આ જોઈને સૂરિના મનને થતું કે તે બીજે દિવસે સુધન રત્નાકરસૂરિ ના ના, આમ એના વિશે શંકા લાવવી પાસે આવ્યો. એ જ એક મહાન ભૂલ છે.
સૂરિએ પ્રેમપૂર્વક સુધનને બેસાડે. તે પછી પોતાનો અર્થ સુધનના ને પેલી પોટલી બેલીને અંદરનું મનને માટે ન સ્પર્શી શકે ? આનું બધું જ ઝવેરાત એમણે થોડે દૂર વહેતી. કારણ શું ? આનું મૂળ શું ?
ખાળમાં ફેંકી દીધું. આવા જ વિન્ચાર-ઝેલામાં સૂરિજી એક વાર જાગતા પાટ પર આળોટતા
સુધન બેઃ સ્વામિ સ્વામિ ! હતા. મન વિચારતું હતું. સુધન રોજ
આ શું કરો ? સાચાં મોતી અને મને પૂછે કે અર્થ એ સર્વ દોષોનું મૂળ
પરવાળાને આમ ફેંકી દે છે ! અરે, છે....એ વાત તમે કહો છો છતાં
આવા મેતી તો ભાગ્યે જ મળે છે. હું સમજી શકતો નથી. આ સુધનને આપ આ શું કરી રહ્યાં છે? મારે હવે કેવી રીતે સમજાવવો? એને ને સૂરિએ કહ્યું: “ભાઈ સાગે. કઈ રીતે મારે સાબીત કરી આપવું કે અર્થ તે તું જ સમજ્યા હતા. અર્થને આ ગાથાની અંદર અર્થનો અનર્થનું કહેનાર હું એક જ અર્થ પ્રિય રહ્યો. જે વિવરણ કરવામાં આવ્યું છે તે એક હતા. સર્વદેના મૂળરૂપ અર્થને.
