________________
૩૬ ૦
બુદ્ધિપ્રભા.
સમસ્ત હસ્તાક્ષરણિ દત્તાચિત ધરાતે મધ્યે ઉ૩ ૧ પશ્ચમાભિમષનું અગ્રે પાસાલ તે પાસાલનાં દ્વાર રહિ તે ચુક મધ્યે પછિ મિહિલાએ ઘરના બાર સેરી મધ્યે છેિ. ગૃહેવિક્રત તસ્ય દ્રવ્ય સંખ્યા અમિદાવાદની કસલિના આકરા કેરા માસા સાઢા અગાર ૧ ના નવી ર અઢાના રૂપે ૧૬૧ અંકે એકસ એકસ પૂર રોકડા એકે મૂઠિ સોની હીરજી બિછનિ અષ્ટ વેચાતું આપુ છે. આ એક એકઠિ લીધાની વગતિ.. ભાઈ છાએ સની હીરજીનિ એ ધર ગરહિણિ આ ૭૪ અંકે પુણી પત્રુતર માટિ રહિણિ આપૂ હતું તે વાલા તથા સા પનીઆનિ રૂ.૧૦ આપ્યા તથા બાઈ વેજાનિ રૂ. ૩ આખા આપનિ સમજાવ્યા પિતાની ખુશીઈ બાર્ક રૂ. ૭૩ સવા વેતર બાઈ જવા દે લીધા. એ ઘરની ભૂમનુ વેરશી આવે તેને બાઇ જવાદે પ્રીવિ વારિ સમઝાધિ.
સામુદ્રિક શાસ્ત્રમાંથી એક ઉદાહરણ લઈએ. એની ભાષા પણ ભુવન દીપકને મળતી છે,
જેહનઈ શિઆલના શારીખી જંગ તે નિર્ધન હુઈ અનઈ માછલાના શરીખી હુઈ તે લમ પામી જેહનઈ કાલું તાજું તે કુળ નાશ કરઈ કમલ સરીખું હુઈ તે ભુપતિ ડુઈ.”
સંવત ૧૬૮૮ ની રસમંજરીની પ્રતિમાંથી બે ચાર લીટી તપાસીએ.
શ્રી કૃષ્ણ આવી સકલ સ્ત્રીના મહેલ છે. આવી ઉભા રહા ! તાં સાલસહસ્ત્રને આઠ દાંતા આવી ફરતી ઉભી રહી છેતારે શ્રી કૃષ્ણ વિચારવું જે આલિતાં સહસ્ત્ર મલ લેચની ઉભી ફુરે છે અને માહ્યરે નેત્ર બે છે તે કણ ઉપરિ આપું છે એવું વિચારી આંખું મીચી રોમાંચીત શરીરહેવું જોતા હવા છે
કુતૂહલની ખાતર ૫૦-૬૦ વરસ પર પ્રગટ થયેલાં ગુજરાતી લખાણના નમુના આપી આ પ્રકરણ બંધ કરીશું. ઇ, સ. ૧૮૫૬ ના અકબરના “જ્ઞાન પ્રસારક”માં એક ઠેકાણે લખ્યું છે કે –
વીઆ તથા હેનરને લગતી બાબ. લીનઅન એશએટીની મંડી પડું એક ઉપર ભરાઈ હતી તેમાં વેટ ઇનડીજ” માંથી આવેલ “ટાઉએલ ગેરક” નામને રે કાગજ બનાવાનાં કામને સારૂ દેખડાવે આમાં ઓઓ હતા. એના. શાખા ખુબસુરત જોલી કા છે, અને તેમને નીખારેઆ પછી તેઓ હાલ ટોપલીઓ, તસવીરાની રેમ, લીદાર આકારની ચીજો અને એવી જ બીજી ફણગારની ત્રીજા બનાવે આમાં કામ આવે.”
ડીસેમ્બર ૧૮૫૬ ના તેજ માસિકમાંથી ગને તે પાનું ફેરવીએ. બધાં લખાણ ઉપલી ઢબનાંજ મળે છે. બેત્રણ લીટી અહીં ઉતારીએ.
અરથ વી . સાહેબે–તમારી સેવામાં અરથ રાશિતર ઉપર થોડું ઘણું બોલવાનો ભારે ધણું થઈઉં ઇરાદો હતા. પણ આજ સુધી તે અમલમાં આવે નહીં તેથી હું દિલગીર છે૩.
જુલાઈ ૧૮૫૭ ના તેજ માસિકમાં “હીનદુસ્થાનો ઈતિહાશ” એ મથાળા નીચે લખ્યું છે કે, “ આપણે એ માર મહીનાનાં આંકમાં ૩ કે અંગરેજી વેપારીઓની બે કંપનીઓ મળીને એક થઈ ગઈ અને તેનું નામ “ઈનાઈડેટ ઈટ ઈનડીઆ કંપની” કદી રાખીઉં. એ કમપની તાને અખતીઆર હીનદુસ્થાન ખાતે આતે આતે વધારતી ગઈ તે પોરટુગીજ તથા વલંદા વેપારીઓ જોઈ નહીં શકે. આ બધાં ઉદાહરણે પિચી જૂની. ગુજરાતી, નવી પારસી ગુજરાતી વગેરેનું વલણ ધ્યાનમાં આવશે અને જૈન ગુજરાતીના નમુના તેની સાથે સરખાવવાથી તે હવે તદ્દન અજાણ્યા કે અવનવા નહિ જણાય. (અપૂર્ણ. }
