Atmanand Prakash Pustak 064 Ank 10 11

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 8

ય તું જ છે. અને જેને તું મારી નાખવા દચ્છે છે તે પણ તું જ છે. આમ સમજીને જ અપ્રમત્ત ઋજુ પુરુષ બધા સાથે મૈત્રી રાખીને વર્તે છે. અને આભૌપમ્યથી કાઇને મારતા નથી, હતેા નથી, હણાવતા નથી.’
વળી મહાવીરસ્વામી આદેશ આપે છે : उमेण हणे काही माणं मद्दत्रया मायमज्जवभावेण लोभ संतासओ जिणे । ( દશ. ૮-૬૯)
।
ઉપશમથી ક્રોધને જીતવા, ભાવથી અભિમાનને જીતવુ, સરળતાથી કપટને જીતવું અને સ તેાષથી લેાભને જીતવે.
‘ ઉત્તરાધ્યયનસૂત્રમાં ભગવાન મહાવીરે ઉપશમથી ક્રોધનેા નાશ કરનારા, ગઈ ભાલિ મુનિનુ દૃષ્ટાંત આપ્યુ છે.
કાંપિલ્યનગરમાં સંજય નામના એક રાજા હતા. એક સમયે તે રાજા મેાટી ચતુર`ગિણી સેના લઇને શિકાર કરવા માટે કાંપિલ્યના કૈસર ઉદ્યાનમાં ગયેા. ત્યાં એણે મૃગયાના રસમાં મસ્ત બનાતે અસંખ્ય પશુએ સંહાર કર્યો. હવે આ કેસર ઉદ્યાનમાં ગભાલિ નામના એક મુનિ ધ્યાન ધરતા હતા. પણ રાજાએ તે। મૃગયાના કૅમાં ભાન ભૂલીને એ મુનિની બાજુ પણ બાણા ફૂંકાં, જેથી એક મૃગ મુનિની પાસે જ મૃત્યુ પામ્યું. મૃગની પાછળ જ દેાડ્યા આવતા ધાડેસવાર રાજાએ ભરેલુ મૃગ અને ધ્યાનસ્થ મુનિને જોયા. મુનિને જોતાં જ રાજા એમના ક્રોધાગ્નિથી ગભરાયા. એટલે બીતાં
ખીતાં ઘેાડા ઉપરથી નીચે ઊતર્યાં. વિનયપૂર્વક અણુગારના ચરણમાં વન્દન કર્યુ. અને અપરાધની ક્ષમા માંગી. પરન્તુ પૂજ્ય મુનિ મૌનપૂર્વક ધ્યાનમાં ખેઠા હતા એટલે કષ્ટ જવાબ આપ્યા નહિ. એટલે વધુ ભયભીત થઈને રાજા ખાલો ભગવન્! હું સંજય ધું મને પ્રત્યુત્તર આપે. ક્રોધાયમાન થયેલા
(
૧૬૬
અણુગાર પેાતાના તેજથી કરેાડા મનુષ્યાને પણ બાળી નાખે એવા સમર્થ હાય છે.'
એ પછી મુનિએ સમતાથી ઉત્તર આપ્યા : “ રાજા ! હું તને અભય આપું છુ. તું પણ તેવી જ રીતે ખીજા પ્રાણીઓને અભયદાન આપ. આ અનિત્ય વલાકમાં શા માટે હિંસામાં આસક્ત થાય છે ? આ નાશવંત સોંસારમાંથી બધી વસ્તુઆને ત્યાગ કરીને જો તારે અવશપણે જવાનું જ છે, તેા પછી શા માટે આસક્તિ રાખે છે? જેમાં તું મેાહ પામે છે એ જીવન અને રૂપ તે વીજળીના ચમકારા જેવાં ચંચળ છે. તું આત્મહિત કેમ સમજતે। નથી ? સ્ત્રીએ, પુત્રા અને બાન્ધવા ભરેલાંની પાછળ જતાં નથી. પરમ દુ:ખ પામેલા પુત્રા મૃત્યુ પામેલા પિતાને છેવટે તે સ્મશાનમાં લઈ જાય છે, અને તે જ પ્રમાણે માબાપ પણ મૃત પુત્રા અને બન્ધુએને સ્મશાનમાં લઇ જાય છે. સ ંજય ! માસ તા પેાતાની સાથે પેાતે કરેલાં શુભ-અશુભ કર્માંતે જ લઇ જાય છે. ''
વિદ્યા અને આચારના પારગામી, ઉપશમનથી ક્રોધને જીતનાર, આચાય ગઈ ભાલિના ઉપદેશથી સવેગ અને નિવેદ પામીને રાા સંજયે દીક્ષા લીધી તથા પ્રસન્ન મનવાળા થયા.
અસત્ય, ક્રેાધ, વૈર, હિંસા, લેાલ વગેરેથી કલુષિત ચિત્તને સંયમથી શાન્ત કરીને શેાધન કરવા આદેશ અન્ય ધર્મોમાં પણ આપવામાં આવેલ છે. બૌદ્ધ ધર્મમાં કથા છે :
‘રાજગૃહના પૂર્ણ શ્રેષ્ઠીની મુદ્દભક્ત, શ્રદ્ધાળુ અને દાનશીલા કન્યા ઉત્તરાના વિવાહ એ જ નગરના એક
શ્રેષ્ઠપુત્ર સાથે થયેલા. પણ એ શ્રેષ્ઠીપુત્ર અશ્રદ્ધાળુ હતા.
તેથી સાસરે જઈને ઉત્તરા ભિક્ષુસ ંધને દાન આપી શકી નહિ, તેમજ ધર્મ કથા સાંભળી શકી નહિ. એટલે તેણે પિતાને સંદેશા કહાવ્યા કે, હું તા દાન, ધર્મથી વ ંચિત થઈને કેદમાં પડી છું. ભગવાન તથાગતનાંયે દશ ન કરી શકતી નથી, આના કરતાં
આત્માનદ પ્રકાશ