________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
-
-
શ્રી શ્રુતજ્ઞાન:
[ ૧૩ ]
શકાય છે કે પ્રથમ મિથ્યાત્વ ગુણસ્થાનકેથી વસાયવાળું હોવાથી સંકિલષ્ટ-વિશુદ્ધ ઉભયઆત્મા બીજા સાસ્વાદન ગુણહાણે જઈ શક્તિ સ્વભાવવાળા મિથ્યાત્વગુણસ્થાન કરતાં કેમ ઉચ્ચ નથી, ચોથા ગુણસ્થાનમાંથી જ બીજા ગુણસ્થા- ગણાય ? ઇત્યાકારક શંકા જરૂર થાય, પરંતુ નમાં આવે છે અને બીજે ગુણસ્થાને આવ્યા બાદ લક્ષાધિપતિ શ્રીમંત માણસને પચાસ હજારનું તેને મિથ્યાત્વપ્રાપ્તિ અવશ્યભાવિની હોય છે. નુક્સાન થવા છતાં પચાસ હજારની મિલકત
પ્રશ્ન- જ્યારે ઉપર જણાવવા પ્રમાણે બાકી રહેલી હેવાથી (ભલે તેને નુકસાન થયેલ સાસ્વાદન સમકિત અવરોહણ સ્વભાવવાળું જ છે, છે તે પણ પચીસ હજારની મિલકતવાળા તે તેને ગુણસ્થાન શા માટે કહેવામાં આવે છે? શ્રીમંતની અપેક્ષાએ તે ઉચ્ચ ગણાય છે. તે
ઉત્તર –મિથ્યાત્વ ગુણસ્થાનની અપેક્ષાએ પ્રમાણે અહીં પણ બંધ-ઉદય સત્તા, ભૂતસાસ્વાદન ભાવ પણ ઉચ્ચ ગણાય છે. કારણ કે કાલીન સભ્યફવપ્રાપ્તિની અપેક્ષાએ સામાન્યતઃ મિથ્યાત્વે ગુણસ્થાન તે ભવ્ય-અભવ્ય બનેને
મિથ્યાષ્ટિ ગુણસ્થાન કરતા સાસ્વાદન ગુણસ્થાન હોય છે અને આ સાસ્વાદન ગુણસ્થાન ફક્ત
ઉચ્ચ ગણવામાં આવેલ છે. અને ગુણસ્થાન ભવ્યજીવને જ હોઈ શકે છે. પુનઃ ભવ્યજીવોમાં તરીકે તેનું પ્રતિપાદન શાસ્ત્રકાર ભગવંતેએ પણ જેઓને સંસાર અપાઈપુદગલપરાવર્તન કરેલ છે. માત્ર અવશેષ હોય તેને જ હોય છે, કારણ પ્રશ્ન -એક આત્મા મિથ્યાષ્ટિ છતાં સમ્યકે સિધ્ધાન્તમાં કહ્યું છે કે –“સંતોનpન્નમિત્તતિ ફત્વની સન્મુખ થયેલ છે અને બીજો આત્મા Rifણ દુઝ ફ્રિ માં કિંજલgan૪- સાસ્વાદન ગુણસ્થાનકે છે. આ બેમાંથી કૈણ ઉચ્ચ Tag ma સંતાનો છે ? II ભાવાર્થ—જે કેટિન ગણાય? અથાત્ આત્મિક વિશુદ્ધિ કેની જીવને અન્તર્મુહર્ત માત્ર પણ સમ્યકૃત્વ સ્પ- વધુ ગણાય ? ર્યું હોય તે જેને નિશ્ચય અપાઈ પુદ્ગલ- ઉત્તર --સાસ્વાદન ગુણસ્થાનક એ મિથ્યાપરાવર્ત જેટલે અપસંસારબાકી રહેલે જાણવો.” દૃષ્ટિ ગુણસ્થાનકની અપેક્ષાએ સામાન્યતઃ ઉચ્ચ આ વચન પ્રમાણે સાસ્વાદન સમ્યક્ત્વ ઉપશમ- ગુણસ્થાન હોવા છતાં સમ્યકૃત્વ સન્મુખ થયેલ સમ્યકત્વ વિના અસંભવિત હોવાથી મિથ્યાત્વ મિથ્યાષ્ટિ તે રાસ્વાદન કરતાં વધુ ઉચ્ચ કોટિને ગુણસ્થાનથી આગળ અધિક ગુણવાળું સ્થાન છે, ગણી શકાય અને નિર્મલતા પણ તેની જ વધારે માટે સાસ્વાદન એ ગુણસ્થાનક હોઈ શકે છે. હેય. પૂવોક્ત પ્રશ્નોત્તરમાં સાસ્વાદનને મિથ્યા
મિથ્યાત્વ ગુણસ્થાનકે ૧૧૭ પ્રકૃતિઓને દષ્ટિની અપેક્ષાએ જે ઉરચ કોટિને જણાવેલ છે બંધ છે, ૧૧૭ પ્રકૃતિઓનો ઉદય છે, ૧૪૮ની તે સામાન્ય મિથ્યાષ્ટિની અપેક્ષાએ જણાવેલ સત્તા છે, જ્યારે સારવાદન ગુણસ્થાનકે ૧૦૧ છે અને તે બરાબર છે, પરંતુ સમકિતની સન્મુખ પ્રકૃતિઓને બંધ, ૧૧૧ ને ઉદય અને તીર્થકર થયેલા આત્માને જે વિશુદ્ધિ, વિલાસ અને નામકર્મ સિવાય ૧૪૭ની સત્તા હોય છે. આ વેશ્યાની નિર્મળતા હોય છે તે જો બરાબર અપેક્ષાએ પણ મિથ્યાત્વ ગુણસ્થાન કરતાં વિચારવામાં આવે તે સાસ્વાદનની અપેક્ષાએ સાસ્વાદન ગુણસ્થાન ઉચ્ચ કેટિનું છે. તે સમ્યકત્વાભિમુખ મિદષ્ટિ આત્મા ઉચ
સ્થલ દૃષ્ટિએ આ ગુણરથાન સંકિલઈ અધ્ય- કોટિને છે તે સહેજે સમજાય તેવી વાત છે.
For Private And Personal Use Only
