________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
કર્તવ્ય મીમાંસા.
[
પ ]
જીવનનિવાહ કર જોઈએ. વૈરાગ્ય તથા જ્ઞાન પણ તે તેને નિત્ય અને સત્ય સમજીને તેની એ જ સન્યાસીનું ભૂષણ છે.
આશા કરે છે અને તેની પાછળ દેડી રહે છે; वैरागस्प फ बोधो बोधस्योपरतिः फलम् । ॐन्तु
ના કિન્તુ ભેગોથી કેઈને તૃપ્તિ થતી નથી. વાસનાને स्वानुभवात्परा शान्तिरेषा योपरतेः फलम् ॥
લઈને સ્કૂલ અને સૂક્ષ્મ દેહ ધારણ કરીને મનુ
ધ્ય એ દેહમાં શુભાશુભ પ્રારબ્ધ અનુસાર ફળત્યાગ અને જ્ઞાનયુક્ત યોગી જ જ્ઞાનનું ભંગ કરે છે અને ભેગમાં તેની વાસના દઢ મુખ્ય ફળ મોક્ષ પ્રાપ્ત કરી શકે છે. ચિત્તમાં થતા તેને વારંવાર કર્મ તરફ પ્રવૃત્ત કરે છે. સંસારજયાં સુધી ઉપરતિ નથી થતી, જ્યાં સુધી વિષ- થી વિરક્ત હોવાની ઈચ્છા તેને કદી પણ થતી જેમાં નિઃસ્પૃહતા નથી થતી ત્યાં સુધી બ્રહ્માનંદ નથી એટલા માટે તે અનિષ્ટ વસ્તુને પણ ઈષ્ટ ની પ્રાપ્તિ થઈ શક્તી નથી. બ્રહ્માનંદમાં પ્રધાન માની લે છે અને વારંવાર એક દુઃખથી બીજા વિન છે આસક્તિ તથા કામના. તેથી એને ત્યાગ દુઃખમાં પ્રવેશ કરે છે. પરમાર્થતત્ત્વરૂપ મેક્ષથાય તે જ યોગ ગ્રહણ કરે જોઈએ. સંખ્યા માં તેની પ્રવૃત્તિ થતી નથી એનું કારણ સ્વરૂપ સમાં મુખ્યત્વે કરીને બ્રાહ્મણને અધિકાર છે. જ્ઞાનનો અભાવ છે. બંધમાક્ષને વિચાર ન થવાથી શમ, દમ, તપ, સતિષ અને સ્વાધ્યાયથી
સ્વરૂપ જ્ઞાન થતું નથી. અજ્ઞાનની પ્રબળતાથી સંપન્ન પુરુષ નીચ કૂળમાં ઉત્પન્ન થયા હોય તે બંધ મોક્ષનો વિચાર નથી થતું. ભક્તિ, જ્ઞાન પણ તે ગુણેથી રહિત પુરુષને જન્મ બ્રાહ્મણ અને વૈરાગ્ય ન થવાથી અજ્ઞાન ટળતું નથી. અને કળામાં થયો હોય તે તેનાથી એ નીચ કૂળમાં અંતઃકરણ અતિ મલિન હોવાથી ભક્તિ, જ્ઞાન કે ઉત્પન્ન થયેલે પુરુષ શ્રેષ્ઠ છે. ત્યાગ કરવાને
વૈરાગ્ય થતા નથી.” એ ઉપરથી શિષ્ય પૂછ્યુંઅધિકાર તે સર્વને છે. ભેગની અપેક્ષાએ
તે પછી સંસારથી તરવાને શો ઉપાય છે? ત્યાગની શક્તિ વધારે છે, એમ સૌ વિચારવાન
ગુરુએ કહ્યું: “અનેક જન્મના પુન્ય જ્યારે સંચિત પુરુષો માને છે.
થાય છે ત્યારે સત્સંગ પ્રાપ્ત થાય. સત્સંગમોક્ષનું સાધન
દ્વારા શું કરવું જોઈએ એ વાતનું જ્ઞાન થાય એક શિષ્ય ગુરુને પૂછયું—“હે ભગવન! છે, અને એ જ્ઞાનથી મનુષ્ય ખરાબ આચરણો અનાદિ સંસારનું શું કારણ છે? એમાંથી કેવી છેડીને સદાચારમાં પ્રવૃત્ત બને છે. સદાચારનું રીતે નિવૃત્તિ થઈ શકે? મોક્ષમાર્ગનું સ્વરૂપ પાલન કરવાથી પાપને ક્ષય થાય છે, પાપનો શું છે? મોક્ષનું સાધન શું છે? સાયુજ્ય ભક્તિ ક્ષય થવાથી અંતઃકરણ નિર્મળ થાય છે, ત્યારે કેને કહે છે?” ગુરુએ એ પ્રશ્નોને જવાબ આપે. નિર્મળ અંતઃકરણમાં સદ્દગુરુની કૃપા પ્રાપ્ત કરઅનેક જન્મોના ખરાબ સંચિત કર્મફળથી વાની ઈચ્છા થાય છે અને સદ્દગુરુની કૃપા બધા જીવના મનમાં ખરાબ વાસનાઓ ભરેલી રહે છેબંધનથી છુટા થવાનું કારણ છે. સદગુરુની એ કારણને લઈને આત્મબોધ થતો નથી અને કૃપાથી કલ્યાણમાર્ગના બધા વિને નષ્ટ થઈ દેહાત્મબુદ્ધિ દ્રઢ બની રહે છે. વાસનાને લઈને જાય છે, બધી જાતની અનુકૂળતા પ્રાપ્ત થાય છે, જીવ પિતાની જાતને સંસારી અને દુઃખી સમજે સદ્દગુરુની કૃપાથી ભગવત્ કથામાં રુચિ થાય છે. છે. મિથ્થા સંસારના લેગ સ્વપ્ન જેવા છે, તે ભગવત્ કથા દ્વારા હૃદયની ખરાબ વાસનાઓ
For Private And Personal Use Only
