Atmanand Prakash Pustak 037 Ank 10

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 9

*
શ્રી શ્રુતજ્ઞાન
[ ર૬૯ ] પરિણામવાળે જે આત્મા થાય તે અનન્તાન- રહેલ છે તેને પણ હવે આ આત્મા ક્ષય બંધીને સર્વથા ક્ષય થવા છતાં મિથ્યા કરવાનો પ્રારંભ કરે છે, એટલે કે બાકી જઈ મિથ્યાત્વેદ નિમિત્તે પુનઃ અનન્તાનુ રહેલ સ્થિતિમાં અમુક પ્રમાણ સ્થિતિ બંધીને બંધ થાય છે અને પુનઃ લાંબા પાડી એક પછી એક સ્થિતિખંડ ઉદ્વલવાના કાળ (અપાઈ પગલપરાવર્તન) સુધી કેમે ઉકેરવા માંડે છે અને તેમ કરતા કરતા સંસારચકમાં રખડપટ્ટી શરૂ થાય છે, કારણ ફક્ત હવે એક જ અન્ય સ્થિતિખંડ કે જે કે અનન્તાનુબંધીનું બીજ મિથ્યાત્વ છે. ઉપન્ય સ્થિતિખંડ કરતાં સંખ્યાતગુણો અનન્તાનુબંધીને ક્ષય થાય પણ તેના બીજ- ભેટે છે તે ઉકેરવાનું બાકી રહેલ છે. તે ભૂત મિથ્યાત્વને ક્ષય જે ન થાય તે હજુ મોક્ષ પણ ઉશ્કેરાઈ જાય એટલે આ આત્મા ક્ષકપ્રાપ્ત કરવામાં તે આત્માને વિલંબ થાય છે. કૃતકરણ કહેવાય છે, પરંતુ તે છેલ્લા બંડને
ઉકેરવારૂપ કૃતકરણદ્ધામાં વતતા આત્માનું અનન્તાનુબંધીને ક્ષય થયા બાદ મિથ્યાત્વ +
જે દેવગે આયુષ્ય પૂર્ણ થવાને પ્રસંગ આવે તથા મિશ્રને ક્ષય કરવાનો પ્રારંભ એક તો આ ક્ષાયિક પ્રાપ્તિને કામ શરૂ કરવા સાથે શરૂ થાય છે. યદ્યપિ અનન્તાનુબંધીના
અગાઉ ચાર ગતિ પિકી જે ગતિનું પિતે ક્ષય પ્રસંગે ગુણસંક્રમાદિ હેતુઓ વડે તે
આયુષ્ય બાંધ્યું હોય તે ગતિમાં તે આત્મા બન્નેની સ્થિતિ વિગેરેને ક્ષય કરવાનું અમુક
જાય છે, અને સમ્યક્ત્વ મેહનીયના છેલ્લા રીતિએ ગૌણપણે ચાલુ જ હતું તે પણ હવે
ખંડના જે યત્કિંચિત્ દલિકે ઉકેરવાના બાકી તે તે બન્નેને ક્ષય કરવા માટે જ આત્માને
રહેલા છે તે ત્યાં જઈને પણ ઉકેરી નાખે મુખ્ય પ્રયત્ન હોય છે. તેમાં પ્રથમ મિથ્યા
છે. કદાચ શંકા થાય કે-નરકાદિ ચાર ગતિ ત્વના ક્ષયનું કાર્ય થાય છે અને ત્યારબાદ
પિકી દેવગતિમાં આત્માને જવું હોય તે અમુક વખત (અન્તમુહૂર્ત) બાદ મિશ્રના
તે આગળ જણાવશે તે પ્રમાણે વિશુદ્ધ ક્ષયનું . કાર્ય પૂર્ણતાને પામે છે. જ્યારે
અધ્યવસાયે હોય, પરંતુ બાકીની ત્રણ મિશ્રમેહનીય ફક્ત એક છેલ્લી ઉદયાવલિકા
. ગતિમાં જનાર આત્માને તે તે ગતિને અનુ જેટલું બાકી રહે છે, તે અવસરે સમ્યકત્વ
સારે વિશુદ્ધ અધ્યવસાયની સંતતિ હોવાનો મેહનીયની સ્થિતિ માત્ર આઠ વર્ષ જેટલી બાકી હોય છે અને તે અવસરે તેટલી સમ- સંતતિ ન હોય તો તે તે ગતિમાં ગયા બાદ
સંભવ નથી અને એ પ્રમાણે એ વિશુદ્ધ કિત મેહનીયની સ્થિતિ બાકી હોવા છતાં
વિશુદ્ધ સંતતિના અભાવે બાકી રહેલા સમપણું મિથ્યાત્વ-મિશ્નરૂપ સર્વ વિદને દૂર થઈ ?
કિતનેહના દલિકોને ક્ષય શી રીતે કરી ગયેલા હોવાથી નિશ્ચયનયની અપેક્ષાએ
શકે ? આ શંકાના સમાધાનમાં સમજવું શાસ્ત્રકાર ભગવંતે તે વખતે તેને “દશન
* જોઈએ કે-આયુષ્ય પૂર્ણ થવાને અંગે અને તે મોહનીયક્ષપક તરીકે ઓળખાવે છે. તે ગતિનું આયુષ્ય બાંધેલું હોઈ ભલે તે તે
ઉપર જણાવ્યા મુજબ સમકિતમોહ- ગતિમાં તે આત્મા જાય તેમ જ વિશુદ્ધ નીચની અષ્ટ વર્ષ પ્રમાણે જે સ્થિતિ બાકી અધ્યવસાયની સંતતિ ભલે ન હોય તે પણ