________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૧૮
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ. તેઓ પ્રવૃત્તિ કરે છે તે પ્રોજન તથા ઉદ્દેશ, સામેના માણસ પાસેથી અહિક સુખનો સાધક બદલે મેળવવાનો કદાચ ન પણ હોય, તે પણ બીજા ઘણું પ્રકારના આલેક તથા પરક સંબંધી પ્રજને હેાય છે. જેમકે – કોઈને આ ઘણે જ પરોપકારી છે, ઘણે જ દયાળુ છે, ઘણે જ સેવાભાવી છે ઇત્યાદિ દુનિયામાં પ્રસિદ્ધિ મેળવવાનું પ્રજન હોય છે, તો કોઈને આ ઘણો જ ધર્માત્મા છે, આ ભગત માણસ છે એમ કહેવડાવવાનું પ્રજન હોય છે અથવા તે એવી ધારણા હોય છે કે આપણે દુઃખી ઉપર દયા કરી તેનું દુઃખ દૂર કરીશું તો આપણને ધર્મ થશે, પૂન્ય લાગશે, આપણી સારી ગતિ થશે, આપણે પરલોકમાં સુખી થઈશું, પરમાત્મા આપણા ઉપર પ્રસન્ન થશે ઈત્યાદિ અનેક પ્રકારના આલેક તથા પરલેક સંબંધી પ્રયોજનસ્વાર્થો અવશ્ય હાય જ છે; પરંતુ પ્રજન-સ્વાર્થ સિવાય તે પરોપકાર કે સેવા થઈ શક્તી જ નથી.
જેને પરમાર્થ કહેવામાં આવે છે, તે સાચા સ્વાર્થને કહેવામાં આવે છે, માટે પરમાર્થ પણ સ્વાર્થથી જુદો પડી શક્તા નથી. આમશ્રેય, આત્મવિકાસ કે પુન્યને લક્ષ્યમાં રાખીને મનુષ્ય ઉપર તથા અન્ય પ્રાણુઓ ઉપર સ્નેહભાવ રાખવામાં આવે છે અને તેમના હિત, શ્રેય તથા સુખને માટે જે કાંઈ પ્રવૃત્તિ કરવામાં આવે છે તે પારમાર્થિક પ્રવૃત્તિ કહેવાય છે. અને દેહને લક્ષ્યમાં રાખીને, દેહની પુષ્ટિ માટે, વિષયસુખ માટે તથા બીજા પણ ક્ષણિક સુખ તથા આનંદ માટે સંસારમાં જે કાંઈ પ્રવૃત્તિઓ કરવામાં આવે છે તે સ્વાર્થ કહેવાય છે. સાચે સ્વાર્થ–પરમાર્થ તથા પેટે સ્વાર્થ આ બેમાં તફાવત એટલે જ હોય છે કે સાચો સ્વાર્થ પરલોક તથા આલેક બંને લેકમાં સાચું સુખ તથા સાચે આનંદ આપે છે, ત્યારે ખેટે સવાર્થ કેવળ આલોકમાં જ ક્ષણિક આનંદ તથા સુખ આપે છે. તેમજ બેટા સ્વાર્થમાં માયા, પ્રપંચ, કપટ, અનીતિ તથા અસત્યને આશ્રય લે પડે છે, ત્યારે સાચા સ્વાર્થ માં માયા, પ્રપંચ આદિની આવશ્યકતા રહેતી નથી.
માતાપિતા પુત્ર ઉપર પ્રેમભાવ દેખાડે છે, તેની તન-મન-ધનથી સેવા કરે છે, તે કાંઈ એવા ઉદ્દેશથી નથી કરતા કે અમને પુન્ય થશે, અમારી સારી ગતિ થશે, અમારું આત્મય કે આત્મવિકાસ થશે, પરંતુ તેઓ એવી ભાવનાથી પુત્રની સેવા કરે છે કે અમારો પુત્ર મેટો થશે એટલે અમારી સેવા-ચાકરી કરશે, વૃદ્ધાવસ્થામાં અમારું પાલન-પોષણ કરશે. સ્ત્રીને પતિ ઉપર પ્રેમ કામવાસના, પુત્રપ્રાપ્તિ તથા સુખના સાધને મેળવવા માટે
For Private And Personal Use Only
