________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
“સંસારમાં સ્વાર્થ સિવાય પ્રેમ કે સ્નેહ
જેવી કઈ વસ્તુ જ નથી”
લ:--શ્રી વિજયકસ્તુરસૂરિજી મહારાજ દુનિયાને મોટો ભાગ એમ માને છે કે, અમુક મારે સ્નેહી છે, અમુક મારા ઉપર પુષ્કળ પ્રેમ છે; અથવા તે અમુક ઉપર મારા ઘણે જ નેહ છે, પરંતુ નેહ અને પ્રેમ જેને કહેવામાં આવે છે તે એક પ્રકારનો સ્વાર્થ છે.
સ્નેહ એટલે કોઈપણ પ્રકારના લોભથી ઉત્પન્ન થયેલી અશાંતિને શાંત કરવારૂપ સ્વાર્થને સાધવા માટે લાગણી, સહાનુભૂતિ, ચાહના આદિ જે કાંઈ ભાવ દેખાડવામાં આવે છે તેને અજ્ઞાત વર્ગ નેહ કહે છે; પણ જ્ઞાનીઓ તે તેને એક પ્રકારનો સ્વાર્થ જ કહે છે, કારણ કે લાગણી આદિ ભાવે સ્વાર્થ સાધવાનાં ખાસ કારણે છે.
સંસારમાં મુખ્યત્વે કરીને ધનના લેભથી કરવામાં આવતી પ્રવૃત્તિને જ સ્વાર્થ કહેવામાં આવે છે; પરંતુ સ્વાર્થ અનેક પ્રકારના હોય છે. કેવળ ધનના લેભમાં જ સ્વાર્થ સમાતો નથી, સ્વાર્થનું ક્ષેત્ર ઘણું જ વિશાળ છે. મનુષ્યને જેટલા પ્રકારની ઇચ્છાઓ થાય છે તેટલા જ પ્રકારને સ્વાર્થ હોય છે. મોટા પુરુષે કહી ગયા છે કે:-“પ્રયોજન સિવાય મંદ મનુષ્ય પણ પ્રવૃત્તિ કરતો નથી” પ્રજન, સ્વાર્થને કહેવામાં આવે છે, અને તે પિતાની બુદ્ધિ અનુસાર ઉત્પન્ન થયેલી વસ્તુ-ચાહનારૂપ ઇચ્છાને કહેવામાં આવે છે.
આવકવાળા હોવા છતાં પોતાના જેવા ગૃહસ્થ કે વેપારધંધાવાળા પિતાના સ્વામી ભાઈઓને બનાવ્યાના દાખલા જેમ નથી, તેમ દીનદુ:ખી સાધમ ભાઈઓને તેમના આજીવિકા વગેરેના દુઃખે કે બેકારી ટળાવ્યાના દાખલાઓ જણાતા નથી. ખરું સાધમ વાત્સલ્ય કયું છે ? અને તે શી રીતે કરવાથી આત્મકલ્યાણ થાય? તે સમજી તે રીતે કરવાની જરૂર છે.
- જાવડશાહ, ઉદાયન મંત્રી, બાહડ મંત્રી, પેથડશાહ, ઝાંઝણશાહ, જગડુશાહ તથા ભીમાશાહ આદિ પાંચમા આરાના ઉત્તમ મનુષ્યએ જે સ્વામીવાત્સલ્ય કર્યું છે, તેના દૃષ્ટાંતે જાણુ-વિચારી સર્વ માણસેએ યથાશક્તિ સ્વામી-સંઘવાત્સલ્ય કરી પિતાને જન્મ સફળ કરે. સં. ગાંધી
For Private And Personal Use Only
