________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સંસારમાં સ્વાર્થ સિવાય કે વસ્તુ છે જ નહિં. જગતમાં બે પ્રકારના પુરુષ હોય છે, એક તો જ્ઞાની અને બીજા અજ્ઞાની. આ બંને પ્રકારના પુરુષોમાંથી જે જ્ઞાની પુરુષ હોય છે, તેમની ઈચ્છાઓ અજ્ઞાની પુરુષોની ઈચ્છાઓ કરતાં સર્વથા ભિન્ન પ્રકારની હોવાથી તેમના સ્વાથની વ્યાખ્યા પણ જુદા જ પ્રકારની થાય છે.
જ્ઞાની પુરુષે “સ્વ એટલે આત્મા, તેનો અર્થ–પ્રયજન પિતાના સ્વરૂ૫નું પ્રગટ કરવું, આત્માને વિકાસ કરે” આ પ્રમાણે સ્વાર્થની વ્યાખ્યા કરે છે. અને એટલા જ માટે જ્ઞાની પુરુષે પિતાના આત્માના વિકાસ માટે હંમેશાં જગતના સર્વ આત્માઓ ઉપર પ્રેમભાવ રાખીને કોઈને પણ દુઃખ આપતા નથી. સર્વ છાનું રક્ષણ કરે છે. કોઈપણ જીવનું જીવન તથા સુખ પિતાના ક્ષણિક સુખ માટે નષ્ટ કરતા નથી. જ્ઞાની પુરૂષોને સ્વાર્થ આત્માના વિકાસ સિવાય બીજો કોઈ પણ હોતું નથી. આ આત્માને વિકાસ આત્માની ઓળખાણ થવાથી થાય છે. જેને આત્માની ઓળખાણ થયેલી હોય છે તે કદાપી ક્ષણિક આનંદ કે સુખને ચાહતો નથી, અને એટલા માટે જ તે ક્ષણિક સુખ તથા આનંદના ઉત્પાદક, જડ તથા જડના વિકારોથી હંમેશાં વિરક્ત રહે છે, કારણ કે જડ વસ્તુઓથી નિત્ય સુખ, નિત્ય આનંદ તથા નિત્ય જીવનરૂપ તેમને સ્વાર્થ સિદ્ધ થઈ શકતું નથી. તેમના સ્વાર્થનું સાધક જીવમાત્રની દયા તથા તેનું સંરક્ષણ હોવાથી તેમને રાગ આત્માઓ ઉપર જ હોય છે; અને આત્માઓ ઉપર રાગ-સ્નેહ જ્ઞાની પુરુષે પિતાના સ્વાર્થને માટે જ કરે છે. આ સ્વાર્થ સાચા સ્વાર્થ ના નામથી ઓળખાય છે. કે જેને દુનિયા પરમાર્થ કહીને બોલાવે છે. જ્યારે તેમને સ્વાર્થ સિદ્ધ થઈ જાય છે પછી તેમને કેઈના ઉપર રાગ-નેહ રહેતો નથી, તેમજ ઠેષ પણ રહેતો નથી, અર્થાત્ તેઓ વીતરાગદશા પ્રાપ્ત કરે છે.
સંસારમાં જેટલા જ્ઞાની-મહાપુરુષ થઈ ગયા છે તે સઘળાય સાચા સ્વાથી હતા. તેઓ જેટલી પ્રવૃત્તિ કરતા તે આત્માને વિકાસ કરી પરમાત્મપદ મેળવવારૂપ સ્વાર્થને માટે જ કરતા. અત્યારે પણ જેઓ નિઃસ્વાર્થ સેવા કરવાવાળા, પરોપકારી તરીકે ઓળખાય છે, તેઓ પણ સ્વાર્થી અને
પકારી જ છે, કારણ કે સ્વાર્થ શૂન્ય તેમજ પિતાના ઉપર ઉપકારની ધારણ સિવાય પ્રવૃત્તિ થઈ શકતી જ નથી. પરોપકારી તથા સેવાભાવી જે કાંઈ પરોપકાર કે સેવા કરે છે, તેનું કાંઈ ન કાંઈ પ્રજન તો હોવું જ જોઈએ, કાંઈ ન કોઈ ઉદ્દેશ તે હવે જ જોઈયે; જે પ્રોજન તથા ઉદ્દેશને અનુસરીને
For Private And Personal Use Only
