________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વિ|િ
[સુશીલ ]. શ્રી વિધુશેખર શાસ્ત્રીજીને “ભારતીય દર્શનની પ્રધાન ધારાઓ” એ શિર્ષક એક લેખ પ્રગટ થયો છે. ગુજરાતના કેટલાક વાચકોને શ્રી શાસ્ત્રીજીનું નામ કદાચ નવીન લાગશે, એટલે એમને છેડે પરિચય આપવાની અહીં જરૂર રહે છે.
શ્રી વિધુશેખર શાસ્ત્રી, વૈદિક તેમજ બૌદ્ધ સાહિત્યના ઘણું સારા અભ્યાસી છે. સંસ્કૃત તથા પાલી જેવી પ્રાચીન ભાષાના પારંગત છે. દર્શનશાસ્ત્ર એમને પ્રિય વિષય છે. આજસુધીમાં એમણે ભાષા તથા દર્શન વિષે ઘણું મૌલિક નિબંધ લખ્યા છે. તે ઉપરાંત તેઓ શાંતિનિકેતનમાં–વિશ્વ ભારતીના મુખ્ય આચાર્યનું પદ શોભાવે છે. એમની શૈલી પણ એટલી સરળ, આગ્રહ રહિત અને તુલનાત્મક છે કે કોઈ પણ મતવાદીને એમનું પ્રતિપાદન રેચક થયા વિના ન રહે.
પ્રસ્તુત લેખ, એમણે ભારતીય દર્શનની વિવિધ ધારાઓનું પૃથક્કરણ કરવાના આશયથી લખે છે. ભારતીય દર્શનોને સમુચ્ચય એટલે એક ગંભીર જળાશય એમ કહીએ તે ચાલે. જુદી જુદી નીકો દ્વારા એ જળાશયમાં દાર્શનિકતાનાં નીર ઠલવાયાં છે. તળાવમાં પાણીની આવકના એક-બે નહીં, અસંખ્ય માગ હોય છે, પણ એમાં મુખ્ય નીક કઈ ? કઈ નીકમાંથી વધુમાં વધુ પાણી આવે છે તે શોધી કાઢવું સહજ નથી.
કોઈ એક શિખર ઉપર ઉભા રહી, નદી અને સાગર સંગમ નીહાનીએ તેમ શ્રી શાસ્ત્રીજી દર્શનના મહાસાગરમાં જુદી જુદી નદીઓના પ્રવાહ ઠલવાતા જુવે છે. આમાં મુખ્ય પ્રવાહ કયાંથી આવે છે તે બતાવવા તેઓ દર્શનના આદિ યુગ તરફ આપણી નજર વાળે છે. અને તેઓ જે પ્રતિપાદન કરે છે તે જોતાં તો જૈન દર્શન જ સિંધુ, ગંગા કે યમુનાની જેમ પિતાનું વિચાર–પુર દર્શન-સાગરમાં ઠલવતું હોય એમ લાગે છે.
For Private And Personal Use Only
