________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ચાર કષા-મહાન તસ્કરો. શરીર લેહીલુહાણ થઈ ગયાં અને મહાન વેદનાથી બને બાળકના પ્રાણ તત્કાળ ચાલ્યા ગયા. પછી ગમે તેટલે પશ્ચાત્તાપ કરે તે પણ શું વળે ? થુંકયું કોઈ પણ રીતે પાછું ગળાય તેમ હતું જ કયાં?. એટલે તે નિર્દોષ અને સુકુમાર બાળકે તે સદાને માટે માતાની ગોદમાંથી ગયા તે ગયા જ. ઉગ્ર ક્રોધ કેટલી હદ સુધી પિતાને ભાવ ભજવે છે અને ક્રોધાંધ મનુષ્ય કેટલી હદ સુધી અમેગ્ય કાર્ય કરી નાખે છે એનો આથી વધુ મજબૂત દાખલો મળવો મુશ્કેલ છે. આ કાર્યમાં માતાનો ઉદ્દેશ બાળકને મારવાનો ન હોય તો પણ ક્રોધ મનુષ્ય પાસે શું શું કરાવે છે અને માણસની વિવેકશક્તિ અને વિચારશક્તિને કેવી રીતે કુંઠિત કરી નાખે છે તેનું આ સર્વોત્કૃષ્ટ ઉદાહરણ છે.
રાવણ જે વિવેકી શ્રાવક પણ અષ્ટાપદ જેવા મહાન તીર્થને અને વાલી મુનિને સમુદ્રમાં ફેંકી દેવા સુધી તૈયાર થયે તે પણ ઉગ્ર ક્રોધના જ પ્રતાપે ને ?
એક દષ્ટાંત છે કે- એક નગરના રાજમાર્ગને ચંડાળ વાળી રહ્યો છે. તે વખતે એક બ્રાહ્મણ સ્નાનાદિકથી શુદ્ધ બની, દેવપૂજાનાં વસ્ત્ર પહેરી ત્યાંથી નીકળ્યો. તેમાંથી એકાદની ભૂલથી કે દુલક્ષથી તે બ્રાહ્મણને અને ચાંડાલને સંઘટ્ટ થઈ ગયે. આથી બ્રાહ્મણ ચંડાલ પર અતિ ક્રોધાયમાન થયા અને ગાળોનો વરસાદ વરસાવવા માંડ્યો. ત્યારે ચંડાલ નમ્રતાથી ક્ષમા યાચી તેને કહે છે કે ભાઈ સાહેબ, કોની ભૂલથી આમ બન્યું તે હું નથી જાણતો તે પણ આપ મને ક્ષમા કરો. ચંડાલના નમ્ર વચન છતાં બ્રાહ્મણનો પીત્તો વધારે ઉગ્ર થવા લાગ્યો અને યુદ્ધાતળા બકવા માંડયું. ત્યારે સમયસૂચક એવો તે ચંડાલ બ્રાહ્મણને ભેટી પડ્યો. પછી તો બ્રહ્મદેવને પારે ચડી જાય એમાં શું નવાઇ? વાત વધી પડી અને છેવટે બન્ને રાજદ્વારે ન્યાય માટે ગયા. સભા સમક્ષ રાજાએ બ્રાહ્મણની વાત સાંભળીને પછી ચંડાલને કહ્યું કે- તું બ્રાહ્મણને કેમ ભેટી પડ્યો હતો તે જણાવ? ત્યારે ચંડાલે કહ્યું કે-હે પ્રજાપતિ! હું બ્રાહ્મણને નહેતા. ભેચ્યો પણ મારા જાતિભાઈ ચંડાલને ભેટ્યો હતો. તેના આવા શબ્દોથી સર્વને વિસ્મય થતાં જોઈને ચંડાલ ઘટસ્ફોટ કરે છે કે-રાજન્ ! હું તો ચંડાલ જાતિ છું પરંતુ તે કુળથી બ્રાહ્મણ હોવા છતાં તે વખતે તેનામાં ઉગ્ર ક્રોધરૂપ ચંડાલને આવિર્ભાવ થયે હતું તે જોઈ હુ ક્રોધરૂપ ચંડાલ કે જે મારો જાતિભાઈ થાય તેને મળવા માટે ભેટ્યો હતો. આ સિવાય મારે અન્ય કાંઇ આશય ન હતો, આમાં મે અયોગ્ય શું કર્યું છે?
આ કથા પરથી સારાંશ એ જ લેવાનો છે કે ક્રોધરૂપ ચંડાલથી બહુ જ સાવધાન રહેવાની જરૂર છે, નહીંતર તે કયારે છળીને માણસમાં પ્રવેશ કૅરશે તે કહી શકાતું નથી. હવે ફોધના ઉત્પત્તિ સ્થાનને અને તેના વિનાશને વિચાર કરીએ.
૧ કલેશ-કંકાસ-ઝગડા ઇત્યાદિ વખતે કદિ પણ છૂટથી ન બોલી શકનારમાં
For Private And Personal Use Only
