________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ચાર કષા-મહાન તસ્કરે. કુથલી યાને નિંદા તેઓમાં જોવાય છે. તેને માટે ઘરના સુશિક્ષિત જનેએ એવું સુંદર વાતાવરણ બનાવવું જોઇએ કે જેથી ગૃહકામમાંથી અને વાંચનનાદિમાંથી નવરાશ મળે ત્યારે કેઈની વાત કરવા જાય ને ? તે વખત જ ન મળે તેવો પ્રબંધ કર ઉચિત છે.
કેઈની હાંસી મશ્કરી કરવી, માર્મિક કટાક્ષયુક્ત વચને વાપરવા તેમાં લેશ પણ સજજનતા નથી. દરેક વસ્તુને સ૬ અને અસ એમ બંને પ્રકારે ઉપયોગ થઇ શકે છે તેવી જ રીતે જીભનો સદુપગ અને દુરૂપયેગ બને થઈ શકે છે; તો શા માટે કાંટા વાવવા જોઈએ? વાવેલ કાંટા કઈ વાર પણ પિતાને નડે એ ચોક્કસ જ છે. તમે આજે કઈને અગ્ય શબદો કહેશે તે અત્યારે નહીં તો તેનો વખત આવ્યે તે તમને કહી સંભળાવશે. આથી ફાયદો શું નીકળે ? લાખના સાઠ હજાર કરવાની જરૂર શી? મીઠી ભાષા વાપરવામાં પૈસા થોડા જ બેસે છે? વિના પૈસે ગુલાબ વાવો કે જેથી ભવિષ્યમાં પણ મીઠી ફોરમ-સુવાસ તમને મળે.
મીઠા-મધુર શબ્દો એ મહાન આકર્ષણ છે; માણસ જ્યાં જાય ત્યાં મધુર ભાષાથી માર્ગ કરી શકે છે.
શાસ્ત્રકારોએ તે કડવી ભાષા સત્ય હોય તો પણ અસત્ય જેવી જણાવી છે. તેનો હેતુ દરેક મધુરભાષી મનુષ્ય તો સમજી જ શકશે. હા, એટલું ખરું કેજીભે મધ જેવા મીઠા થવું અને હૃદયમાં હળાહળ રાખવું એ તો અતિશય ખરાબ છે-દંભ છે અને અધોગતિમૂલક છે, તે કરતાં તે જેવા હેઈએ તેવા દેખાવું ઠીક છે. આપણે આશય એ જ છે કે નિર્દભપણે મીષ્ટભાષી થવામાં દામ બેસતા નથી અને તેથી સેને શાંતિ જ થાય છે.
રણક્ષેત્રમાં લડનાર સૈનિક પોતાની સાથે ઘણા શસ્ત્રાસ્ત્રોની સાથે હાલને પણ લઈ જાય છે તથા લોખંડનું મજબૂત કવચ બદન પર ધારણ કર્યું હોય છે. હાલનું કામ સામેનાં શરૂાસ્ત્રોને પોતાના પર ઝીલી લઈ પોતાના માલ રક્ષણ કરવાનું હોય છે. તેવી જ રીતે આ સંસારક્ષેત્રમાં અનેક વાર ક્રોધના પ્રસંગે ઉપસ્થિત થાય છે ત્યારે શાંતિરૂપ વાકવચ અને ક્ષમારૂપ ઉત્તમ હાલથી સ્વાત્મનું રક્ષણ કરીએ તે મેહ રાજાના મહાસુભટ ક્રોધના સર્વ શસ્ત્રાસ વ્યર્થ જાય છે, તેની અસર થઈ શકતી નથી. કોધાદિક વખતે એક માણસ કેટલી વાર ટકી શકે? બે હાથ વિના તાળી પડે જ નહીં, એટલે એકની બરફ જેવી શાંતિ બીજાને સહેજે ઠંડે બનાવી જ દે તે સ્વાભાવિક છે. કદાચ તે પ્રસંગે શાંતિ જળવાય તેમ ન જણાય તે સ્થાનને ત્યાગ કરી ત્યાંથી ચાલ્યા જવું યોગ્ય છે. આમ ક્રોધના નિમિત્તોને દૂર કરવા યથામતિ પ્રયત્ન કરે એ હિતકર છે.
[ ચાલુ ]
લિકિg
For Private And Personal Use Only
