Atmanand Prakash Pustak 031 Ank 08

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 6

~~
~
૧૮૨
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ. 0000000000000000000 અમારી પૂર્વદેશની યાત્રા.
(ઐતિહાસિક દષ્ટિએ.) DOC (ગતાંક પૃષ્ઠ ૧૫૮ થી શરૂ ) OOG જેનપુર-જૈન સાધુઓના પાદવિહારથી ઘણા ઘણા લાભો છે તેમાંય અનેક અપરિચિત અને અપ્રસિદ્ધ સ્થાને જોવાનાં મળે છે કે જેમાંથી ઘણું ઘણું નવું જાણવાનું મળે છે. અહીં એવું જ થયું. આ નગર કાશીથી પશ્ચિમે ૩૪ માઈલ દૂર છે. આ શહેરનું પ્રથમ પુરાણુંનામ જૈનપુરી હતું. અહીં એક વાર જૈન ધર્મનું પુરૂં સામ્રાજ્ય હતું. ગોમતી નદીના કિનારે અનેક જૈન મંદિર હતાં. અહીંથી ખોદાણકામ કરતાં અનેક જૈન મૂર્તિઓ-જિનવરેન્દ્રોની મૂર્તિઓ નીકળી છે જેમાંની ઘણીખરી કાશીના મંદિરમાં છે. યદ્યપિ વર્તમાનમાં એક વિશાળ ભવ્ય મજીદ છે, જે ૧૦૮ કુલિકાનું વિશાલ જિનમંદિર હતું. એ ગગનચુંબી ભવ્ય મંદિરની મજીદ બની છે. આ મંદિરની રચના જૈન મંદિરની રચના જ છે. મેગલ સમયમાં આ ભવ્ય મંદિરનો વિનાશ કરી મજીદ બનાવેલ છે. ઘણે સ્થાને નૂતન સુધારાવધારા કરી મંદિરને મજીદ બનાવવા પ્રયત્ન કર્યો છે, છતાં અંદ૨ તે સાફ જિનમંદિર હોય એમ જણાય છે. કહે છે કે ખંડિત-અખંડિત ઘણી જૈન મૂર્તિઓ અંદર દાટેલી છે. અમે આ મંદિર–અત્યારની મજીદ નજરે જોઈ. શું સુંદર ભવ્ય રચના છે ! તેને ધાટ અને શિલ્પકામ હેરત પમાડે તેવું છે. અંદર સુંદર વિશાલ ભૈયરા છે, અમને લાગે છે કે મંદિર ત્રણ માળનું હશે. એક બે મુસલમાનોને પૂછયું, તેમણે પણ કહ્યું કે “ એ બડા જેવીકા મંદિર થા, બાદશાહને તેડવા કર મજીદ બનવા દી” બે ચાર બ્રાહ્મણ પંડિતોને પૂછયું. તેમણે પણ એ જ કહ્યું. આનું નામ જૈનપુરી હતું તેમાંથી જેનાબાદ, જેનાબાદ અને જેનપુર પડયું છે. આ દેશના મંદિરોમાં આ મંદિર પ્રથમ નંબરનું છે. આગ્રાથી લઈને કલકત્તા સુધીમાં આવું વિશાળ મંદિર અમે કયાંય નથી જોયું. જ્યાં સંખ્યાબંધ જિનમંદિરોના ઘટનાથી અને હજારો જેનાથી આ શહેર ગાજતું ત્યાં આજે. નથી એક પણ જિનમંદિર કે નથી એક પણ જૈન ઘર. અત્યારે તો હિન્દુઓ અને મુસલમાનની વસ્તી છે. તેમાંય મુસલમાનોનું જોર છે. હિન્દુઓ એવા નિર્બળ અને કાયર છે કે તેઓ તેમના રહ્યાંરહ્યાં મંદિર પણ નથી સાચવી શકતા. કહે છે કે તે પણ મસજીદ બની જશે. અહીંના આ વિશાલ જિનમંદિરની આ દુરાવસ્થા જોઈ અમારા હૃદયમાં કારી ઘા પડે. પૂર્વદેશની પુરાણ જૈનપુરીની આ દશા ! અહીં કોઈ યાત્રી તો નથી આવતા. પાદવિહારી સાધુ જાય છે તેમાંય આ બધું બારીકીથી જોનાર કોઈ વીરલા જ હોય છે.
- સાંગરામનગરથી વીસ માઇલ દૂર ઉત્તરમાં સાંગરામ નાનું ગામડું છે. ત્યાં પણ પ્રાચીન જૈન મૂતિ એ નીકળી છે. સ્થાન પ્રાચીન અને દર્શનીય છે. ત્યાંથી ૨૪ માઈલ દર મછલી શહેર છે. ત્યાંથી ચાર માઈલ જંગલમાં ખેદતાં ઘણી જૈન મૂર્તિઓ નીકળી છે. આ બધા ઉપરથી એમ લાગે છે કે એકવાર આ પ્રદેશમાં જૈનોનું પુરેપુરું પ્રભુત્વ હશે, પરંતુ શંકરાચાર્યજીના સમયમાં જૈનોને ભયંકર ફટકો પડયો અને તેમાં મુસલમાનોએ પૂતિ કરી. આ પ્રદેશની ઐતિહાસિક દ્રષ્ટિએ ગષણ થવાની પૂરેપૂરી જરૂર છે. કોઈ