Atmanand Prakash Pustak 024 Ank 02

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 6

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
ગાગ–અવ્યાકૃત બાલક કયા કારણમાં ઓતપ્રેત છે?
યાજ્ઞવલ્કય—હે ગાગી આનંદ મૂર્તિ આત્મા કેવલ શાસ્ત્રથી જ જાણી શકાય છે માટે તમારે શાસ્ત્રના પ્રમાણોને અનુસરીને પ્રશ્નો પૂછવા. તમારો પ્રશ્ન અનુમાન પ્રમાણને અનુસરતો છે તે વ્યર્થ છે; કારણકે સર્વના અધિષ્ટાન રૂપ આત્મા અનુમાન પ્રમાણનો વિષય જ નથી. હે રાગી, તમે વિચાર કર્યા વિના કેવળ દુરાગ્રહથીજ પ્રશ્નો પૂછશે તો તમારું મસ્તક ભૂમિ ઉપર પડશે, કારણ કે અત્યંત ઉત્તમ પદાર્થને જે અત્યંત અધમ પદાથે ગણે છે તેને અનંત અન થાય છે. પરમાત્મા અનુમાનને વિષય નથી. તેને જલાદિકની પેઠે અનુમાનનો વિષય માનીને અતિ પ્રશ્ન કરશો તો તમારું મસ્તક ભૂમિ ઉપર પડશે. તે સાંભળીને ગાગીએ વિશેષ પ્રશ્ન કરવાનું બંધ કર્યું અને પછી અરૂણપિનો પુત્ર ઉદ્દાલક યાજ્ઞવલકયને પ્રશ્ન કરવા માટે પિતાના આસન ઉપરથી યાજ્ઞવયની પાસે આવીને પ્રશ્ન કરવા લાગ્યા.
–યાજ્ઞવલ્કય અને ગાગીને પુનઃ સંવાદ. આ પ્રમાણે યાજ્ઞવયે બ્રાહ્મણ સભામાં વિદ્વાન બ્રાહ્મણોના પ્રશ્નોને ઉત્તર આપે તે સાંભળીને આખી સભા મન થઈ ગઈ. તે સમયે ગાગી પાછી પ્રશ્નો પૂછવાને ઉભી થઈ અને તેણે સર્વ બ્રાહ્મણોની આજ્ઞા માગીને બે પ્રશ્નો યાજ્ઞવજ્યને પૂછયા.
હે યાજ્ઞવલ્કક્ય! તમે જેમ પ્રખ્યાત અને બુદ્ધિમાન છો તેમ હું પણ પ્રખ્યાત ને બુદ્ધિમતી છું. શાસ્ત્રમાં પુરૂષના કરતાં સ્ત્રીઓમાં અવિવેક, અધેર્ય, કામ અને ક્રોધ આ ચાર ગુણ વિશેષ છે–આમ કહ્યું છે. હું સ્ત્રીઓમાં સરસ્વતી સમાન તીક્ષણ બુદ્ધિવાળી છું અને પૃથ્વી ઉપર કોઈ પણ પુરૂષ નથી એમ હું માનું છું. એક આપને જ પુરૂષરૂપ માનું છું; કારણ કે આપને યથાર્થ બ્રહ્મજ્ઞાન થયું છે. આ જગતમાં જેઓ અજ્ઞાની છે તે સ્ત્રીના સમાન છે અથવા તો નપુંસક છે; કારણ કે જેમ સ્ત્રીઓને પોતાના પતિને આધિન રહેવું પડે છે તેમજ અજ્ઞાની પુરૂષને પિતાના સ્વામીને આધીન રહેવું પડે છે. અસમર્થ પુરૂષને આ જગતમાં નપુંસક કહે વામાં આવે છે તે પ્રમાણેજ જેઓ પોતાના અત્માને જાણતા નથી તેઓને પણ હું નપુંસક માનું છું. હે યાજ્ઞવશ્ય! હું ભર જુવાનીમાં છું. અને જુવાન પુરૂની સાથે રહું છું. છતાં મને કામાદિ વિકારે જરાપણ પીડા કરતા નથી. હું આ સ ભાની વચ્ચે વસ્ત્ર વિનાની ઉભી છું તેથી આ બ્રાહ્મણ કામાદિકનો વિકાર થવાના ભયથી મારી સામે જોતા નથી, પરંતુ હું તેઓની સામે નિર્ભયતાથી જોઉં છું. તેઓના હાથ વિગેરેને સ્પર્શ કરીને વ્યવહાર કરૂં છું; છતાં મને જરા પણ વિકાર થતો નથી. તેથી હું સ્ત્રી નથી, પરંતુ અજ્ઞાની જીવજ સ્ત્રી છે. જેને હું વધુ છે, હું