Atmanand Prakash Pustak 024 Ank 02

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 8

૪૮
શ્રી આત્માનઃ પ્રકાશ.
સાંસારિક જીવન.
( ગતાંક પૃષ્ઠ ૨૪ થી શરૂ ) વિઠ્ઠલદાસ. મૂ. શાહ.
*
હવે આપણે સાંસારિક જીવનના પ્રધાન અંગ ઉપર કંઇક વિચાર કરશુ. તે પ્રધાન અંગ · અનુભવ ’ છે. સંસારમાં આપણે જીવન કેવી રીતે વ્યતીત કરવું જોઇએ તેનુ શિક્ષણ કેવળ અનુભવ જ મનુષ્યને આપે છે. આપણે કાઇને હમેશાં ગમે તેટલા ઉપદેશ આપીએ, હમેશાં શિક્ષાપૂર્ણ વસ્તુએ દેખાડીયે, પરંતુ તે સર્વનુ કશું પણ સારૂ પરિણામ આવતું નથી. તે મનુષ્ય ક્યાંય ને કયાંય ભૂલ કરશેજ. અને જો જે વસ્તુના આપણે તેને ઉપદેશ આપતા હાઇયે તેના થોડા અનુભવ કરી બતાવીયે, તેા તેનુ પરિણામ ઘણુ જ સારૂં અને સતાષકારક આવે છે. સંસાર કર્મ ક્ષેત્ર છે. તેમાં રહેવાને તેજ મનુષ્ય લાયક થઇ શકે છે કે જે કર્મશીલ હાય છે અને કશીલતા વગર અનુભવ પ્રાપ્તિ અશકય છે. એકલી વાર્તાથી મનુષ્ય માત્ર સિદ્ધાંત જાણી શકે છે, કાર્ય કરવાને ચાગ્ય તે કદી બની શકતા નથી. કેવળ પુસ્તક વાંચવાથી અથવા ઉપદેશ સાંભળવાથી ખરેખરૂ મનુષ્યત્વ આવી શકતું નથી; તેમજ ચારિત્ર પણ ઘડાતુ નથી. એ વાતાને માટે તે દુનિયાની ચડતી પડતી જોવાની જરૂર છે.
જે મનુષ્યને સદાચારની પરીક્ષા નથી થઇ તે પુરેપુરા સદાચારી થઇ શકતા નથી. જે મનુષ્યને કઢિપણ ધનના દનજ નથી થયા હતા તેના સંબંધમાં કયી રીતે કહી શકાય કે તે ચેાર નથી. જે મનુષ્ય હંમેશાં એકાન્તમાં જ વાસ કરે છે તેના સંબંધમાં કેવી રીતે કહી શકાય કે તે મહાત્મા છે અને તેનામાં સંસારનું કલ્યાણુ કરવાની મહાત્ શક્તિ છે. એકાંતવાસથી તેા ઉલ્ટુ એમ સિદ્ધ થાય છે કે તે સંસારને તેમજ મનુષ્યાને તુચ્છ ગણે છે અને તે વસ્તુત: તેની અસમર્થતા તેમજ કાયરતાના જ પરિચાયક થઇ શકે છે; પરંતુ જે મનુષ્ય કર્મક્ષેત્રમાં ઉતરીને કઇક કાર્ય કરે છે તે જ લાયક અને સદ્ગુણી ગણાય છે અને તેજ અનુભવ પ્રાપ્ત કરીને મેટાં મેટાં કાર્ય પણ કરી શકે છે. મનુષ્યમાં ખરેખરૂ મનુષ્યત્વ અને અળ ત્યારેજ આવે છે કે જ્યારે તે સમાજના લેાકેાની સાથે હળીમળીને કાર્ય કર્યા કરે છે. કા કરવાથી જ મનુષ્યને પાતાનાં કર્તવ્યનું જ્ઞાન થાય છે, કાર્યથી જ તેને શિક્ષણ મળે છે, કાર્ય થી જ તેનાં ધૈર્ય સાહસ તેમજ અધ્યવસાય વિગેરેની પરીક્ષા થાય છે અને કાય થી જ અનુભવની વૃદ્ધિ થાય છે. કાઇ કાઇ સમયે કઠિનતાએ અથવા આપત્તિઓની સામે થવુ પડે છે. તે જ આપણાં સદાચારચિત્ર ઉપર પોલીશ ચઢાવે છે, અને તે સમયે આપણે જે અનુભવ પ્રાપ્ત કરીએ છીએ તેજ ભવિષ્યમાં આપણા ગુણાની વૃદ્ધિ કરે છે અને આપણને શ્રેષ્ઠ
બનાવે છે.