________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ. નિપુણ અધ્યાપકને બીજો ગુણ એ છે કે વિદ્યાર્થીના શરીર, મન અને મગ જને સર્વ પ્રકારે ઉન્નત બનાવવાનું ચિન્તવન હોવું જોઈએ. વિદ્યાથી વાંચનના શે બમાં કઈ ખરાબ પુસ્તકના કીડા તો બન્યા નથી ને? કેમકે એવા પુસ્તકોના પરિશીલનથી શરીરનો કાળ નષ્ટ થાય છે. બીજી બાજુ વાસ્તવિક રીતે મનની પુષ્ટતા એમના વિકાસ અને અભ્યાસનો પાયો છે, જ્યારે મન ચલાયમાન થાય છે ત્યારે સુંદર અભ્યાસ પણ નાશ પામે છે. માટે વિદ્યાથીઓના શરીર પર શિક્ષકોએ ખાસ ધ્યાન રાખવું જોઈએ, જેથી ઉત્તરોત્તર મનોવિકાસ વધતો જાય.
શિક્ષકો માટે ત્રીજું લક્ષ્ય રાખવાની વાત એ છે કે વિદ્યાથીઓ સર્વદા પ્રસન્ન ચિત્તવાળા, ઉત્સાહપૂર્ણ હૃદયવાળા ને પાઠશાળામાં નિયમિત હાજરી આપે તેવી વૃતિવાળા થવા જોઈએ. આગળ વધવાની કક્ષાના પ્રાણ તેના અધ્યાપકે હાય છે. શિક્ષકની સજીવતાથી તેની કક્ષામાં જીવન ઉત્સાહ અકુર્તિ દેખાય છે, પણ જે શિક્ષક મહોદય બેદરકાર કે નામર્દ હોય તો તેના વિદ્યાર્થીઓ આગળ વધી શકતા નથી. વર્તમાન કાળની સ્કુલમાં જઈને તપાસ કરશે તો આવા શિક્ષકોથી લાભ કરતાં અધિક હાનિ થયાનું દૃષ્ટિપથમાં પડશે. ને તેવા અધ્યાપકના સહવાસથી વિ. ઘાથીઓએ જ્ઞાને પાર્જન કરવું તો દૂર રહ્યું, પરંતુ પોતાના કર્તવ્યના મૂળને સમજ્યા વગર સ્કુલની મર્યાદાને બગાડી મારે છે, માટે નામર્દ શિક્ષકે તો પ્રથમ પિતાની જાતિને સુધારવાની પરમ આવશ્યકતા છે. આ પ્રમાણે થવાથી પેતાની પાઠશાલાના કાનુનની રક્ષા થશે, પોતાની આગળ અધ્યયન કરતા બાળકોના હૃદયમાં ઉત્તમ પ્રકારના ગુણે ખીલશે અને અધ્યાપક તરફ સાચી શ્રદ્ધા અને સન્માન પ્રકટ થશે. આથી વિદ્યાથી વિદ્યા સંપાદન કરવામાં પ્રમાદ વિનાને બનશે.
વસ્તુસ્થિતિ એ અધ્યાપક જ્યારે આ સર્વ ગુણોની આદર્શ મૂર્તિ બને છે ત્યારે વિદ્યાથી તેના પ્રતિબિંબ સ્વરૂપ થઈ પિતાની વાસ્તવિક ઉન્નતિ કરી શકે છે
| શિક્ષકના વિષયમાં જે વાત ધ્યાન દેવા ગ્ય છે તે પૈકીની એક એ વાત છે કે શિક્ષક પોતાના વિદ્યાર્થીઓના સ્વભાવનો પુરેપુરો જ્ઞાતા હોવો જોઈએ. આ સંબંધમાં આગળ લખી ગયો છું છતાં તે મહત્વના વિષયમાં અધિક લખાય તો અયોગ્ય નથી. શિક્ષક પોતાની કળામાં જે નિપુણ ન હોય તે સમાજને વિવિધ પ્રકારની હાનિ પહોંચે છે, સમાજના ભાવિ રત્ન કુલની કળીની પેઠે કરમાઈ જાય છે, આના જેવી ત્રુટીના પરિણામે ભાવિ જનબળની સંપૂર્ણ ક્ષતિ થાય છે માટે શિક્ષક ગણ વિદ્યાથી એની પ્રકૃતિને અનુસરી અધ્યયન કરાવવા મથે તો વિદ્યાથીઓનું જીવન સુધરે, સમાજના અંગબળમાં પુછતા આવે, આ ફલપ્રાપ્તિ માટે શિક્ષા પદ્ધતિનું પરિવર્તન કરવાની આવશ્યકતા છે. આ સઘળા દોષને લીધે શિક્ષકોએ પિતાના ધર્મથી પરાડમુખ થવાની જરૂર નથી.
For Private And Personal Use Only
