Atmanand Prakash Pustak 024 Ank 02

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 9

સાંસારિક જીવન.
આપણી શક્તિ અથવા ગુણો વિગેરેનું પૂરેપુરું જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરવામાં પણ આપણને કાર્ય તેમજ અનુભવની જ સહાયતા મળે છે. જે મનુષ્ય કશું કાર્ય કરતે નથી અને અનુભવ પ્રાપ્ત કરતા નથી તે વસ્તુત: કેવળ અસમર્થ અને અકર્મણ્ય હોય છે. તેને પોતાની મેળે એટલું જ્ઞાન નથી હોતું કે હું કેવા પ્રકારનું કાર્ય કરવા સમર્થ છું અને કહ્યું કામ મારાથી બની શકશે નહિ. પરંતુ પ્રત્યેક મનુષ્યનું પરમ કર્તવ્ય છે કે તેણે પોતાની શક્તિનું પુરેપુરું જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરી લેવું જોઈયે. એક વિદ્વાનનું મંતવ્ય છે કે જે મનુષ્યને પોતાની શક્તિઓનું સંપૂર્ણ જ્ઞાન હોય છે તે કદિ પણ દુષ્ટ નથી બની શકતો અને જેને પોતાની શક્તિઓનું જ્ઞાન નથી હોતું તે કદિ સાધુ પુરૂષ નથી થઈ શકતો. એટલા માટે પ્રત્યેક મનુષ્યને માટે એ વાત ઘણું જ અગત્યની છે કે તેણે પોતાની શક્તિનું જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરી લેવું. શક્તિ તો પ્રત્યેક મનુષ્યમાં હોય છે, અને નિરંતર ઉપયોગ કરીને તેની વૃદ્ધિ પણ કરી શકાય છે પરંતુ તેનો ઉપયોગ કર્યા પહેલાં એટલું સમજવાની આવશ્યક્તા છે કે આપણામાં તે શક્તિ છે કે નહિ? જ્યારે આપણે સમજવામાં આવી જશે કે મારામાં આટલું બળ છે અને હું અમુક કાર્ય કરવા સમર્થ છું ત્યારે જ આપણે કોઈ મોટું કાર્ય કરી શકીશું, અન્યથા નહિ.
તેથી જે લોકો સંસારમાં કોઈ કાર્ય કરવા ઈચ્છતા હોય તેઓને માટે આત્મજ્ઞાન પ્રાપ્ત કરવું એ સૌથી અધિક આવશ્યક અને પ્રથમ કર્તવ્ય છે. જ્યાં સુધી આપણે આપણું શક્તિથી પરિચિત નહિ થઈએ ત્યાં સુધી આપણે તેને ઉપયોગ જ નહી કરી શકીએ. શક્તિથી પરિચિત હવા ઉપરાંત એક વખત જ્યારે આપણે તેને ઉપયોગ કરશું ત્યારે આપણે આપણું પ્રાપ્ત અનુભવની સહાયતાથી બીજું મોટું કામ ઉપાડશું અને એ રીતે વધતાં વધતાં એક સમય એવો આવશે કે આપણે મોટામાં મોટું કાર્ય કરવા સમર્થ થઈશું. જે આપણે પોતે આપણું શક્તિનું જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરી શકીએ તો આપણે બીજા લોકોનાં ઉદાહરણથી તે પ્રાપ્ત કરવું જોઈએ. સંસારમાં બીજા લોકોને કાર્ય કરતાં જોઈને આપણે બોધ લેવું જોઈયે અને સમજવું જોઈએ કે મારામાં પણ એટલું બળ છે અથવા હોઈ શકે છે. આપણું અનુભવ ઉપરાંત આપણે બીજાના અનુભવથી પણ લાભ મેળવો જોઈયે. મનુષ્ય બીજાના અનુભવથી લાભ મેળવવામાં પોતાની લધુતા સમજે છે, તે કદિ પણ કઈ સારૂં અથવા મોટું કાર્ય કરી શકતો નથી, તેટલા માટે આપણે બીજાનાં કાર્યો અને વ્યવહાર વિગેરે ઉપરથી બોધ ગ્રહણ કરવા હમેશાં તત્પર રહેવું જોઈયે.
જેને લોકો બુદ્ધિમત્તા અથવા સમજશક્તિ કહે છે તે બીજું કાંઈ નથી, પણ સંસારના આજસુધીના અનુભવને જ સાર છે. સંસારમાં અત્યારે જે કાંઈ ઘટનાઓ બની રહી છે તેનું યથાર્થ જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરી લેવું અને તદનુસાર આપણાં સાંસારિક જીવન નિર્વાહ કરે એજ મનુષ્યનું પરમ કર્તવ્ય છે. મોટાં મોટાં પુસ્તક અને