Atmanand Prakash Pustak 019 Ank 06

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 7

જૈન ઐતિહાસિક અવલાકન.
૧૪૩
ચાલીસ Àાકમાં પૂર્ણાહૂતી કરેલ છે અને તેમાંથી કિવ અને લેખક અને ધનાઢયાને અનેક પ્રકારનાં ઉપદેશરત્ના ગુંથેલ છે કે જેના અંગે લખવા બેસતાં એક અન્ય સ્વતંત્ર નિબ ંધ રચાય તેમ છે. કવિ, વસન્તપાળ વિષે કાવ્ય રચવાનું કારણુ પ્રાન્તે દર્શાવી વ્હેલા સર્ગ પૂર્ણ કરે છે.
नलेच रामे च युधिष्ठिरे च वशीकृताः यैः कवयो गुणास्ते । श्री वस्तुपाले स्म वसन्ति सम्प्रत्यतस्तदीयं कवयामि किञ्चित् || આ ઉપરથી જણાશે કે શ્રીમાન વસ્તુપાળ કેવા સદ્ગુણાલંકૃત હેાવા જોઇએ. ગુર્જર રાજ્યધાની અણુહીલપુર પાટણ સંબંધી આબેહુબ વર્ણન ચિત્રલ છે, હેના મ્હોટાં સાનેરી ગુડાવાળાં દેવાલયે, ત્યાંની રાજમહેલ સ ખીજા સ માં માન હુવેલીઓ, ત્યાંના વિશાળ, રમ્ય રાજમાર્ગો, અને ખાઇ, અને દુર્લભરાજના તળાવ સમધી વધુ ન છે, દરેક સર્ગ માટે વિસ્તારથી લખવુ ઉચિત નઠુિં લાગવાથી ઢંકામાં જણાવું છું કે તે વર્ણન સમયનું પાટણ અને આધુનિક જર્જરિત પાણુ નિહાળતાં નિહાળનાર અશ્રુ ટપકાવ્યા વિના રહેશે નહિ. તેમાંથી કેટલીક ઐતિહાસિક તત્ત્વા હસ્ત લાગે તેમ છે.
ગુજરાતના રાજા મૂળરાજથી માંડીને ખીજા ભીમદેવ સુધીનુ વર્ણન કરેલ છે, વીરધવળ એ કાણુ ? અને હેના બાપદાદા એ ગુર્જર સામ્રાજ્યના ત્રીજા સ માં પડતા ભાગલા સામે તે સમયના સાથીઓથી, તેમણે બરાબર રીતે વાંધે ઉડાવ્યા હૅતા તે સબંધી વર્ણન છે. અને વીરધવળના સ્વપ્રમાં ગુર્જર રક્ષક દેવીએ દર્શન આપીને કહ્યું કે વણીકવ વસ્તુપાળ અને તેજપાળ નામના બંને ભાઇગ્ગાને ત્હારા રાજ્યમાં પ્રધાન પદ્મ ઉપર નિયત કર તે સંબંધી વર્ણન છે.
વસ્તુપાલ અને તેજપાલના બુદ્ધિ સામર્થ્યની પ્રશંસા કરેલ છે; તદનુસાર પ્રધાન પદ ઉપર નિયુક્ત કર્યો અને વસ્તુપાળને ખંભાતનું અધિપત્ય ચેાથા સમાં સુપ્રત કર્યું. આ સર્ગ માં અતિ વિસ્તારથી ગુણ-તુલના કરવામાં આવેલ છે. નરિસહુ, વામન, રામ, વસુદેવ, ખળભદ્ર, વીગેરે પ્રખ્યાત પુરૂષાની સમાન ગુણ–તુલના કરવામાં આવેલ છે. ખાસ કરીને કહેવું જોઇએ કે વસ્તુપાળની ચાગ્યતા નિહાળવાને માટે આ સર્ગ બહુ વિચારણીય અને મનનીય છે.
વસ્તુપાળ અને ભરૂચના શ ́ખ સાથે યુદ્ધ થયાનુ વર્ણન છે. અને પરાજિત કર્યાનું અલકારી ભાષામાં વર્ણન કરેલ છે, આ સમાં શ ંખ પાંચમા સ માં. અને વસ્તુપાળ વચ્ચે સદેશામાં થયેલ વાગ્ યુદ્ધ બહુ રસિક છે. અને વસ્તુપાળ કેવા નિડર હતા ત્યેની પણ પ્રતીતિ થાય છે. તે પાછળ ઐતિહાસિક સારમાં આપીશ.
પણ